OrBinah

(En Berbère-Tachelhiyt) J'accuse X

ad dagh niwrri s-kra n-waliwn iqquRn

 

--------------------------------------

 

 

ghassad rad dagh sawlgh s-yan wawal  nit  bahra  iqquRn d-iclHiyn, nigh ayt tmazgha, nigh aynna ran gin-t.

 

iDhar-iyi, ssuggigh-nn, mas ibadl umussu. sul  hati izwar-iyi  yadlli  mas ullgh awal iqquRn mnnawt twal, inigh masdd rrhD lli  n-uswingm  d-wawal ur ibiddn abla f-tghuyyit,  d-usmummi,  d-tkunniyt,  d-uzawar  n-tmksawiyt, d-kullu ma igan anaw n-tjlxay, is ur rad bda iqqn imawn i-wiyaD (nqqR f-izzday-ad:  ICI,  ICI,  et  ICI). mHsub,  hati  ur rad bda ittikSaD mummu bu33u

 

iDhar  ghilad  is nit  tlkm ixss, d-is  bdan, nigh rad  bdun walsiwn n-middn  ad  fsin timukras nnsn  lli-tn  isfissn  yan smmus d-mraw  n-usggwas ayad; mHsub ssgh uzmz lligh-d  iga ugllid DDahir  n-ujdir.

 

ghmkann, amussu amazigh, tkcm-t  tkni  mnnaw isggwasn ayad; acku  ssudan  fllas yat  tugtt n-id  bu tqwmma  n-waqquR  ssgh azmz-ann lli  nbdr. ttun id bu waqquR,  gh-tassuqqt lli ssRghan,  masdd  urd  kra  yaDnin,  bla n-twwuriwin lli skrn id bu lyaqin lli isalan tiwwurin  n-iwDfan  gh-usays n-tussna,  d-wawal  amazigh,  d-tussna,  d-umzruy,  d-kra igatt aDghar n-usiggl,  ad  issussn igwDrar  n-isggwasn d-tasutin  f-tmagit lli igan tin kullu ayt tmazirt; tamagit-ann,  lli mDlnt tasutin  izrin  n-ayt tmazirt  ukan -  gn-iyt ssgh lgns-ad  ngh lgns-ann, ssgh uqqbil-ad  nigh wayyaD. hann nitni  a  iskrn  ma  ittyawskarn,  urd  kra  yaDnin.

 

ilazm  ad ur nttu, gh-umind-ad,  masdd  TTlba d-iwRRaciyn,  d-la3dul,  d-imassann  iclHiyn  d-imazighn  d-irifiyn,  a-nn  igan lajhad  ggutnin  gh-maylli ttaran gh-tasutin-ad  izrin,  aylligh kullu ssukin,  ssgh usays n-tudrt n-kraygatt ass,  kullu  ma igan  timitar  n-tussna  d-tmagit  d-wawal amazigh.

sul is-akkw ulln  ccajaRat  n-TTaSilat  n-amaka n-ayt  tmazirt  gh-izmaz-ann   aylligh-tnt sslkmn  i-tawjiwin  n-lanbiya  d-SSuHaba.

ur-asn isghwi yan  mayann  ula ishakkak-t  fllasn.  is hlli gan id  war-ssi3r  lli  dar ur tlli  TTmrt  gh-iman nnsn.  ar ttghawaln  ad gin  kra  ilan  atig  smunn  ayda  n-ddunit  igh lsan aqccab n-wiyyaD (hati ra-iyi-d ukan ilkm gh-mann ur yaggugn  yan warra lli-d ssufghagh s-tfRansist f-mslt-ad n-TTlba d-inDDman n-mayad izrin).

 

RRhD-ann  n-ufugh  n-ugayyu  n-fgan,  salan-t  inttuqfa  n-imazighn  ixar tasutin  n-id stint  d-id sb3int lli izrin,  lligh kullu gan  imaRksiyn  bahra  iHrran  n-l3uRuba,  tugtt  nnsn  yuwrrin ghilad  gan  ghaylli  mmi  ttinin  “imghnasn”,  ar ttagwln kullu tajlxay  n-mad ijRan f-umggrD n-“3ribbanat”.  ilazm  ad  ittyawssan  mnck akkw n-“3ribbanat” ad-d ikcmn tamazirt gh-umzruy.  kra n-yan 40.000. d-mad-tn-d icckcmn? yak imazighn  iznatn  n-ayt mrrin  ad-tn-d  icckcmn  gh-uzmz  n-laHkam  nnsn  afad  srsn Twwa3n  iqqbiln yaDni lli  ssgisn ur igin,  sliwan  akkw  iclHiyn  inZmudn  lli  ffughn  laHkam  afus?

yak imazighn ayt mrrin ukan  a-nn  igan lajhad ssghlin  ccajaRa  n-tawja  nnsn  gh-yan uzmz  aylligh-tt   sslkmn  i-lanbiya, cckcmn awal  n-t3rabt  s-kullu iHnaD  n-tnbaDt  lli  ulln.  (aggwat-nn s-wansa-yad, tgm ttmi i-iwaliwn n-ibaDan ssgh id-ghassad,  akkwn issrbH  Rbbi: ICI).

 

awa hati ghmkann  a tga  jjRRt, urd kra mamnk yaDni;  nkrn ghilad ilmma id bu uqmmu d-waqquR  ar  smummuyn  gh-yiD  d-uzal  gh-iswak, inin-ak  masdd “3ribbanat”  n-ur nssn  mani  ad-tn  iHgRn iskr gintsn ghaylli  gan ghilad.

 

awa  lligh  nnifln  waman gin wiyyaD,  ibadl  lmnzl d-uzmz,  yut bugjdi  n-tgldiyt lxRS,  iZR-nn ma-nn  iZRa, yaf-nn  masd tussna  tamazight  d-id bab nns, tuwrri tga  yan imiss  nit bahra isstln  gh-lmizan, inkr  idHi-d nit DDahir n-ujdir, i3uwl  f-umussu amazigh a d  ig yan  imiss d-yan ugjdi  amaynu  idusn mad  f-ar ttsdu  tanbaDt  n-tmazirt kulltt  gh-uzmz-ad  ur irwasn wiyaD; lligh  kull  iskr mayann waHdat,  ur gis isdi  f-Htta kra  n-ugjdi  ssgh  igjda iqqdimn  lli ittyaccan  lli  f-yadda  tbidd tnbaDt, fissn kullu  igjda-yann  mmakrsn walsiwn i-yid ban nnsn, ur sul ufin mad ttinin, fissn  ar  ttqln ad badln lamnazil n-izmaz.

 

gh-luqqt-ann  a-gh nkrn  ijmu3n   n-inHtatafn d-tnHtatafin lli dar ur illi  slid  alsiwn n-waqquR. nkrn  gin  timaD  d-tiyaD  n-trubba  n-ghaylli  mmi  tinnin  “imghnasn”,  akwin-inn  gh-ughrrabu,  ssRghn gis  tassuqqt  n-usmummi  d-uzawar,  ar smigiln  ad-t  ssngDn  igh ur ittyawskar  mayad,  d-igh ur ittyawskar mayann. ghlin s-tkiDut,  kra igatt yan innayk  fkat-iyid akwzar,  fkat-yid  taknariyt, …, nigh-nn Drgh, ssngDgh  aghrrabu  n-lmxzn (“lircam ifka  i-trubba-aynn,  ur-agh  ifki  i-trabbut  nngh; nkkwni  ra  nall  awal  uggar  s-uflla:  nkkwni  nra  azrf  aqqbur,  xSSan-agh  ayt Rb3in, nra  acnyal n-tamazgha  ssgh  siwa  d-burkinafaSSu  ixar  tigzirin  n-uknariy,  nra akal n-uqqbil nngh  s-iwwutta  nns  n-mayad  izrin  gr-agh d-tqqbilin;  nkkwni  nra  tifinagh  ad kullu  mslnt  tiswak  ghassad  urd  askka  mqqar a-tnt  ur  yaqqra  yan  lHaSul, nkkwni  nra lkaram; nra lHadata  n-kra  n-tfranSiSt  nigh  tinglizt  nigh  aynna-d yiwi Rbbi; macc, awddi,  ur  n’nni  ayamar  n-t3rabt  n-3ribbanat …).

 

 

ghilad,  lligh  ttyalaln  icnyaln  n-tmazgha,  dln  akkw  akal zund alim, immk s-tn-d  Dfarn ntln-tn  akkw  icnyaln  n-tqqbiln zund jjlf gh-tmjjiwjt,  hann ilmma Zran kullu middn  tigira-yad  timitar   n-karama, d-Hadata   d-3ilmaniya,  d-kullu  ibaDan yaDni.

 

Zran ghayann  llighnn  ikcm  yan  umghnas  n-karama  d-Hadata  d-3ilmaniya  s-yat tmzgida, ibbi   f-imZZulla  taZallit   n-ljam3,  isfiss TTalb ar-t  irggm, ifk-tt  i-uzawar  i-kullu  willi  mmi  iga  s-ism  “TTlba  n-lmxzn”  ula  i-lmxzn s-ugayyun nns,  inkr  ar  ikkat  gh-lmqqSurt  s-tukkimt f-idmarn  nns,  ar ittini:  nkki hati gigh zund  lxlift saydn 3umar; igh giti tZram ma ikwnan tssaghdm-t. awa  hann  yat  tmatart  bahra  ifawn  n-Hadata  n-umussu  amazigh. yat  tmatart  lli  iffin  tikSSaD  gh-tasiwin  d-wulawn  n-midddn,  akwin-inn  fllas  wida  yadlli  hlli  ittqln  ad  badln  izmaz  agwnna  mmaghn  imssuqqn  gh-tassuqqt  nnsn.

 

ghilad, ghwinn  lli   yadlli  jju  ur  iZdarn ad grun, fhmn atig idran n-tussna tamazight  d-umussu amazigh  iSHan,  willi isfiss  DDahir n-ujdir,  nnfsin ghilad walsiwn nnsn,  sul  rad  nnfsin  uggar,  afn-inn mas innifl  uzmz  badln lamnazil,  iRZm-d  dagh  yan  imi  n-ljdid  i-ayn  wawal  aqqdim.  ZDarn ghilad  ad-d  dagh ldin arratn  lli  nnsn  iqqbuRn  ad  dagh gisn  aqqran  llaTif  n-mayad izrin  f-ghaylli  mmi ttinin DDahir lbarbari,  ssikSDn  srs   ayt  tmazirt  lli iran  lhna  d-tawwuri  ilan  agwri  d-lyaqin  gh-yan  ubrid   ighzzifn  lli  s-ur  iZDar  Htta  yan  ula  Htta  kra  n-rabbut  nigh  taqqbilt  ad-t  ibbi  s-lxiR  d-lfaydt  waHdat.

 

tamazirt ur immkin ad  tbidd ar tzzigiz  bla  n-bugjdi  nns  d-tannalin  n-ayt ugri  d-uswingm  d-wiyda  d-lmal lli issugrn.

 

 

ghayann  kullu ad-f-nn  ssuggigh  masdd  agwnna-nn  ifaw  i-yid  bu  lxRS  yattyn  masdd amussu amazigh  ur sul igi  ma-f ar ttsdaw  tnbaDt  gh-immrgtin  d-iggngar  n-tsyyast,  hann Htta kra n-tghawsa  lli-d izzan  gh-kra  n-uzmz  ur dars illi ddwam,  abla magh  tmla  is  nit tssugr  yili dars ugri d-TTmrt  d-usstl gh-lmizan  n-kullu  limuRat  n-tmazirt;  urd ghar inihnitn  n-yiD d-uzal n-ibRghazn n-tassuqqt,  lli  ittmaghn  ingratsn  magh  ur  ufin  madd tmaghn,  nigh  nfassayn , rwln,  kcmn  s-inghwran  nnsn  magh-nn  ibayn  ughRuch.

 

is iga walabudd ad-d  nut amdya  iddrn, gh-ma  iZlin  s-tghnnant  d-imaghn  n-iqqbiln  n-imazighn  ingratsn, nawi-d  wad  kullu  gisn  iggwran,  walli  mmi  tga  taZit-ad  ijlxn  lli yukin msigirit-ad  ngr  sin imgharn  n-umussu amazigh,  Hmad 3aSiD  d-naSir zzafzafi,  yat tmatart  n-yiggig  lli  izggurn  i-ubbaqqi  n-jja3qqat (aggw-nn s-ghid: ICI, tzadt ghid: ICI)?

 

zzafzafi  iga  ssgh iznatn (زناتة), 3aSid  iga  ssgh  inZmuDn (مصمودة). is-nn  ur  tZrim  mas  ar-d  ukan  issktay  ghayad taghnnant lli  nbdr  gh-msizwirt  ngr  ayt mrrin iznatn  lligh umZn laHkam, d-iclHiyn inZmuDn  tigira n-magh nnhraqqin laHkam nnsn?

awa hati  izwar-iyi  dagh  is  kullu  swalgh  f-mayad  gh-yan  mnnaw   igwzman  n-warrtn  (2012) lli urigh  f-tmddulla  n-ghaylli  mmi  ttinin  “acnyal amazigh” (nqqR azzaday-ad: ICI).

 

hann  ad  bahra  ur iSSHaw  bnadm  kullu  mad-as-d  mmalnt  tinsmaqqalin  n-uDbib.



02/06/2017
0 Poster un commentaire

Inscrivez-vous au blog

Soyez prévenu par email des prochaines mises à jour

Rejoignez les 343 autres membres