OrBinah

הסכם השלום ומורשת יהדות מרוקו

A Zoom meeting scheduled by Dahan Center for Feb 24, 2021 04:00 PM Jerusalem

التسجيل على منصة يوتوب/Youtube

https://www.youtube.com/watch?v=r4-lZ1BmTXk

قراءتي الشخصية لاستئناف العلاقات بين المغرب وإسرائيل

محمد المدلاوي (من الدقيقة 31 إلى 48)

.

קריאתי האישית בחדוש היחסים בין מורוקו ל-ישראל

מחמד אלמדלאווי .(מהדקה 31 עד 48)

Ma lecture personnelle de la reprise des relations entre le Maroc et Israël

Mohamed Elmedlaoui (de la minute 31 à 48)

مساء الخير لكم جميعا والسلام عليكم. أشكر "مركز دهان لدراسات التراث الأندلسي" على دعوته لي للمشاركة في هذا اللقاء.

קודם כל, תודה רבה לכם שהזמנתם אותי לקחת חלק בפגישת חילופי-דברים הזו.

הקריאה שלי בחדוש היחסים הדיפלומטיים בין ישראל למרוקו יכולה רק להיות קריאת אזרח רגיל, הדיוט בענייני דיפלומטיה ויחסים בינלאומיים. כי אני לא פוליטיקאי ולא אנליסט פוליטי.

הייתי אומר אז שהקריאה שלי היא קריאה של אזרח מרוקאי שרואה את הדיפלומטיה של ארצו ממשיכה להתקדם, באינטראקציה מחשבת עם המצב הבינלאומי התמיד-תנועתי, ביחסי זה עם עקרונות ותורת המדינה ועם האינטרסים של האומה המרוקאית, כפי שכל אלה מוגדרים בחוקת המדינה. זה נכון לגבי אפריקה כמו גם עבור המזרח התיכון, אירופה ושתי אמריקה בעשרים השנים האחרונות.

בנוסף, אני מציין כי השקום האחרון של היחסים בין מרוקו לישראל במיוחד, הביא לתגבור דינמיקה אינטלקטואלית ותיקה שכבר עסקה בחברה המרוקאית לפני שנים רבות:  נרטיב רב-מימדי חדש מתגבש הפעם, מכיוון שהוא שואל שאלות חדשות מול רשימת התשובות המגוונות הישנות שנקבעו מראש. 

לבסוף, עבורי באופן אישי ברמה  המקצועית, כחוקר אקדמי, כל מיסוד ופורמליזציה של חילופי דברים יכולים רק לשמח אותי. כי יש לי הרבה עמיתים ישראלים חוקרים בתחומי בלשנות, פילולוגיה ותרבות יהודית-מרוקאית. איתם הייתי מתקשר לפני עשרות שנים בכנסים בינלאומיים כאן במרוקו ובמקומות אחרים בעולם.  לשעבר, ועד עכשיו, היה מסובך מאוד לרכישת מסמך אחד מצוי רק בישראל. ואני מאמין שמצב ענינים זה חל גם על כל תחומי הפעילות האחרים שכל מיסוד המסחר יכול רק להמריץ אותם במה שנעשה בשטח דרך כיכר וערוצים יקרים בין כל מה שאינו מפר כל חוק חל.

.

בודאי, איש אינו יכול להעמיד-פנים שהוא רואה בעניין רק את הצד הפרגמטי שלו בחילופי עסקים או תרבות. חברתי ופרסמתי באופן אישי מאמרים רבים על תרבות ומורשת יהודות מורוקו. תרבות כל כך עשירה ומגוונת שאני מדבר באופן אישי בזכות המאמרים שלי, על "הספרות היהודית-מרוקאית", שראויה לשם זה יותר ממה שאנחנו מכנים בדרך כלל לדגמה בשם: "ספרות מרוקאית של בטוי צרפתי". היצירה האחרונה מאוד שמתאימה בצורה מושלמת, לדעתי, במסגרת זו היא הרומן של הסופר גבריאל בן שמחון שעליו הקדמתי לאחרונה את התרגום לערבית ספרותית.

אבל כמו כולם, אני יודע היטב שההימור של הסכסוך הישראלי-פלסטיני מתבלט על רקע העסקים ומהווה  את לב המבט הפוליטי של ההתפתחויות האחרונות ביחסי ישראל-מרוקו؛ במיוחד בהתחשב במעמדו החקתי של הוד-מלכותו, מלך מרוקו כ"נשיא המאמינים" (أمير المؤمنين) ובאחריותיו הדפלומטית כ"ראש ועדת אל-קודס", כמו גם בהתחשב בהיסטוריה של עמדת המדינה המרוקאית במסגרת תורת-המדינה שלה מול הסכסוך האלה.

אך - לא אכפת מה טיבם ומידתם של חלוקי-דעות  - קיום דיאלוג רשמי נותר תמיד תנאי בלתי-אפשרי לסיכויים להגיע לשטח משותף.

במקרה של היחסים בין מרוקו לישראל, יש בעניין זה יתרון איכותי מרכזי. זהו הגשר המהווה את הקהילה הישראלית-מרוקאית, או מרוקאית-ישראלית. 

היא קהילה דינמיה מאוד בעסקים כמו גם בפוליטיקה וגם ברמה האינטלקטואלית והאקדמית؛ בנוסף לעובדה שקהילה זו נותרת - באופן רציף, ולאורך הדורות,  ומהבחינה התרבותית, ועל הקרקע - מחוברת בתקיפות לארץ אבותיה, ארץ מרוקו, "ארץ חלב ודבש" כפי שהאגדות מספרות, וארץ-קדושים ומקומות-פולחן ועלייה-לרגל, כפי שהוא מתקים בשטח.

אני מודה לכולכם על ההקשבה ותשומת לבכם

-------------------

מאמד אלמדלאווי / רבאט: 24 פברואר 2021

--------------------------------------------------------------

الترجمة العربية

قراءتي الشخصية لاستئناف العلاقات بين المغرب وإسرائيل لا يمكن أن تكون سوى قراءة مواطن مغربي عادي غير ملـمّ بقضايا الديبلوماسية وشؤون العلاقات الدولية؛ لأني لست سياسيا ولا محلّلا في علم السياسة. هي إذن قراءة مواطن عادي يلاحظ يبدو له أن ديبلوماسية بلاده تسير قدُما، في تفاعل واعٍ مع معطيات الواقع الدولي المتحرّك، في علاقة تلك المعطيات مع عقيدة الدولة ومع مصالح الأمة، كما تمّ تحديد كل ذلك في الدستور. ذلك يصدق على إفريقيا، كما يصدق على الشرق الأوسط وأوروبا والأمريكيتين في العقدين الأخيرين.

ألاحظ من جهة أخرى أن الجانب الأخير المتمثل في العلاقات بين المغرب وإسرائيل على الخصوص قد أعطى دفعا لديناميكية فكرية كانت قد سرت من قبل في الفكر الجمعي للمجتمع المغربي. فقد أخذت تـتـقـوّى اليوم سردية جديدى متعددة الأبعاد هذه المرة، من حيث إنها تطرح أسئلة جديدة محلّ حزمة الأجوبة القديمة القائمة سلفا كأجوبة صالحة لكل المستجدّات.

وأخيرا، وفي ما يخصّني شخصيا على الصعيد المهني كباحث أكاديمي، أجد أن كل مأسَـسة وترسيم للتبادلات لا يمكن إلّا أن يريحني شخصيا في قطاع نشاطي الذي هو البحث الأكاديمي. فـلي كثير من الزملاء الباحثين الأكاديميين في حقول اللسانيات والتحقيق الفيلولوجي والثقافة المغربية-اليهودية، أتبادل معهم منذ عدة عقود في الندوات الدولية هنا في المغرب وخارج المغرب عبر العالم والذين يحصل أن يزوّدوني خلال تلك الملتقيات ببعض أعمالهم مما لا إمكانية للحصول عليه في المغرب، وأحيانا حتّى خارج المغرب مما عدا إسرائيل. في ما مضى، وإلى حد الساعة، كان/يكون على الفرد أن يتعاطى لبهلوانيات جدّ معقدة، بأن يشد الرحال مثلا إلى بلد ثالث من أجل أن يحصل عن طريق البريد على وثيقة (كتاب، دورية، مقال مصوّر) لا توجد سوى في إسرائيل. وأعتقد أن هذه الوضعية تصدق على كثير من قطاعات الأنشطة الأخرى، التي لا يمكن لأي مأسسة للتبادل إلّا أن تريحها فيما يتمّ القيام به على أرض الواقع بطرق ملتوية مكلفة، مما لا يتعارض مع أيّ قانون من القوانين القائمة.

هذا من جهة؛ ومن جهة أخرى، لا أحد باستطاعته أن يزعم أنه لا يرى في ما حصل سوى جانب الأعمال والتبادلات الثقافية. لقد كتبت شخصيا ونشرت كثيرا من الأعمال والمقالات حول الثقافة والتراث المغربي-اليهودي؛ وهي ثقافة بلغت في عيني من الغنى والتنوّع ما جعلني أتحدث خلال تلك الأعمال عن "الأدب المغربي-اليهودي"، وهو مفهوم أجدر في عيني بالمصطلح أكثر مما تعودنا على تصنيفه بـ"الأدب المغربي الناطق بالفرنسية" مثلا. ومن أواخر تجليّات هذا الأدب ممّا يندرج تمام الاندراج تحت المفهوم، رواية "المغربي الأخير" للكاتب الإسرائيلي الصفريوي المولد والطفولة، جبرائيل بن سمحون، التي كتبت تقديما لترجمتها من العبرية إلى العربية على يد الأستاذ العياشي العدراوي.

لكن؛ مثلي مثل الجميع، أنا على أتم الوعي بأن رهانات النزاع الإسرائيلي الفلسطيني  جليّة في خلفية المسألة وتشكّل قلب الشق السياسي والدبلوماسي للتطورات الأخيرة للعلاقات المغربية الإسرائيلية، خصوصا إذا ما تمّ استحضار الصفة الدستورية لجلالة ملك المغرب كــ"أميـــــــر المؤمنين"، ومسؤوليته على مستوى العلاقات الدولية كــ"رئيس لجنة القدس"، وكذلك تاريخ موقف المغرب في إطار عقيدة الدولة الخاصة به من هذا النزاع.

ومهما كان كانت طبيعة ودرجة الخلاف على هذا المستوى، تظل إقامة حوار واضح رسمي شرطا قيام لحظوظ التوصل إلى أرضية تفاوض من أجل التفاهم. وفي هذا السبيل، تتوفر العلاقات المغربية-الإسرائيلية على ورقة رابحة كبرى. يتعلق الأمر بجسر العنصر البشري الذي تشكله الجماعات اليهودية المغربية-الإسرائيلية. إنها جماعات جدّ ديناميكية، سواء في باب الأعمال أم في باب السياسة،  وكذلك على المستوى الفكري والأكاديمي، زيادة على كون تلك الجماعات قد ظلت بشكل موصول وعبر الأجيال مرتبطة متشبثة ثقافيا وعلى أرض الواقع ببلد أسلافها، المغرب، "بلد الحليب والعسل" كما تورد ذلك أساطيرها، و"بلد الصالحين ومقامات العبادة والمزارات" كما هو قائم بالفعل على الأرض.

أشكركم على حسن استماعكم واهتمامكم.

محمد المدلاوي

---------------------------------

ⴰⵙⵓⵖⵍ   ⴰⵎⴰⵣⵉⵖ

ⵜⵉⵖⵕⵉ ⵏⵓ  ⵜⴰⵡⵉⵏⵉⵅⴼⵜ ⵖ-ⵓⵙⵙⵉⵏⴼ  ⵏ-ⵉⵣⵣⴷⴰⵢⵏ ⴳⵔ ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ  ⴷ-ⵉⵚⵔⴰⵢⵍ

ⵜⵉⵖⵕⵉ  ⵏⵓ  ⵖ-ⵎⴰ  ⵉⵥⵍⵉⵏ ⵙ-ⵓⵙⴽⴽⵉⵏ-ⴰⴷ   ⵓⵔ  ⵜⵥⴹⴰ ⵔ  ⴰⴷ   ⵜⴳ  ⵙⵍⵉⴷⴷ  ⵜⵉⵖⵕⵉ  ⵏ-ⵢⴰⵏ  ⵡⴰⵢⴷⴷⴰⵔ   ⴰⵎⵖⵔⴰⴱⵉⵢ  ⴰⵎⴰⴳⵏⵓ   ⵍⵍⵉ-ⵏⵏ   ⴱⴰⵀⵔⴰ  ⵓⵔ    ⵉⵍⵍⵉⵏ  ⴷ-ⵉⵙⴽⴽⵉⵏⵏ  ⵏ-ⵜⴷⵉⴱⵍⵓⵎⴰⵙⵜ   ⴷ-ⵉⵣⵣⴷⴰⵢⵏ   ⵉⵏⴳⵔⴰⵎⴰⴹⵍⴰⵏⵏ.   ⵢⵉⵡⵉⴷ  ⵖⴰⵢⴰⵏⵏ  ⵎⴰⵙ   ⵓⵔ ⴳⵉⵖ  ⴰⵙⵢⵢⴰⵙⵉⵢ   ⵓⵍⴰ  ⴳⵉⵖ  ⴰⵎⴰⵙⵙⴰⵏ    ⵏ-ⵜⵙⵢⵢⴰⵙⵜ.    ⵜⴳⴰ  ⵜⵉⵖⵕⵉ  ⵏ-ⵢⴰⵏ  ⵡⴰⵢⴷⴷⴰⵔ  ⵍⵍⵉ-ⵏⵏ  ⵉⵥⵔⴰⵏ  ⵎⴰⵙⴷⴷ  ⵜⴰⴷⵉⴱⵍⵓⵎⴰⵙⵜ  ⵏ-ⵜⵎⴰⵣⵉⵔⵜ  ⵏⵏⵙ   ⵜⴽⴽⴰ  ⴰⴱⵔⵉⴷ  ⵙ-ⵎⵏⵉⴷ, ⵙ-ⵢⴰⵏ  ⵓⴼⵔⴰⴽ  ⵉⴼⴰⵡⵏ  ⵉ-ⴽⵓⵍⵍⵓ  ⵎⴰ  ⵉⵜⵜⵎⵓⵙⵙⵓⵏ  ⵖ-ⵓⵙⴰⵢⵙ  ⴰⵎⴰⴹⵍⴰⵏ   ⴷ-ⵎⴰⴷ  ⴷⵉⵙ  ⵉⵣⴷⵉⵏ  ⵖ-ⵎⴰⴷ   ⵉⵡⴰⵍⴰⵏ  ⵜⵉⵔⵙⴰⵍ  ⵏ-ⴷⴷⵓⵍⵜ   ⴷ- ⵜⵎⵜⵜⵉ  ⵏ-ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ,  ⵖⵎⴽⵍⵍⵉ  ⵉⵙⵙⵡⵡⵜⵜⴰ  ⴷⴷⵓⵙⵜⵓⵔ   ⴽⵓⵍⵍⵓ  ⵎⴰⵢⴰⵏⵏ.

ⴰⵡⴰⵍ-ⴰⴷ  ⵉⵣⴳⵔ  ⴼ-ⵉⴼⵔⵉⵇⵢⴰ,  ⵖⵎⴽⵍⵍ  ⵉⵣⴳⵔ  ⴼ-ⵛⵛⵔⵇ  ⴰⵏⴰⵎⵎⴰⵙ  ⵓⵍⴰ,  ⴼ-ⵓⵕⵓⴱⴱⴰ  ⴷ-ⵙⵏⴰⵜ  ⵉⴷ-ⵎⴰⵔⵉⴽⴰⵏ,   ⵖ-ⵙⵏⴰⵜ  ⵜⵎⵔⴰⵡⵉⵏ-ⴰⴷ  ⵉⴳⴳⵯⵔⴰⵏ.

ⴰⵔ-ⵏⵏ  ⴷⴰⵖ   ⵜⵜⴰⵏⵏⴰⵢⵖ,    ⵖ-ⵎⴰ  ⵉⵥⵍⵉⵏ  ⵙ-ⵓⵙⵙⵉⵏⴼ   ⵏ-ⵉⵣⵣⴷⴰⵢⵏ  ⴳⵔ  ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ  ⴷ-ⵉⵚⵕⴰⵢⵍ,  ⵎⴰⵙ   ⵉⴼⴽⴰ  ⵓⵙⵙⵉⵏⴼ-ⴰⴷ    ⵢⴰⵏ  ⵓⴷⵃⵉ  ⵎⵇⵇⵓⵕⵏ  ⵉ-ⵢⴰⵏ   ⵓⵎⵓⵙⵙⵓ   ⵏ-ⵉⵙⵡⵉⵏⴳⵎ  ⵍⵍⵉ-ⵙⵜⵜⵉⵏⵏ  ⵉⴽⴽⴰⵏ  ⵢⴰⴷⵍⵍⵉ  ⵉⵎⵎⵓⵙⵙⴰ  ⵎⵏⵛⴽ-ⴰⵢⴰⴷ   ⵖ-ⵉⵙⵡⵉⵏⴳⵉⵎⵏ  ⵏ-ⵡⴰⵎⵓⵏ  ⴰⵎⵖⵔⴰⴱⵄⵢ.   ⵎⵃⵙⵓⴱ  ⵎⴰⵙ  ⵢⴰⴷⵍⵍⵉ  ⵉⵏⵜⵉ   ⵢⴰⵏ  ⵡⴰⵡⴰⵍ   ⴰⵎⴰⵢⵏⵓ    ⵉⴳⴰⵏ  ⴱⵓ-ⵎⵏⵏⴰⵡ   ⵉⵙⵇⵇⵓⵍⵏ  ⴰⵔ   ⵉⵜⵜⵎⴷⵉⵡⵉⵍ    ⵖ-ⵓⵙⵡⵉⵏⴳⵎ   ⵏ- ⵡⴰⵎⵓⵏ  ⴰⵎⵖⵔⴰⴱⵉⵢ.   ⵎⵃⵙⵓⴱ ,  ⵢⴰⵏ ⵓⵙⵡⵉⵏⴳⵎ   ⵍⵍⵉ   ⵉⵜⵜⴰⵍⵍⵏ   ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵉⵙⵇⵇⵙⵉⵜⵏ  ⵉⵎⴰⵢⵏⵓⵜⵏ  ⵖ-ⵓⵎⴽⴰⵏ   ⵏ-ⵜⴰⴳⴳⵯⴰⵜ   ⵜⴰⵇⵇⴱⵓⵔⵜ   ⵏ-ⵉⴷ  ⵍⵡⵉⵊⴰⴱ    ⵉⵇⵇⴱⵓⵕⵏ   ⵍⵍⵉ -ⴷ   ⵉⵜⵜⵢⴰⵡⵃⵢⵢⴰⵍⵏ   ⵎⵉⵙⵉⵣⵉⵔⵜ,   ⵍⵍⵉ    ⵉⵜⵜⴳⴳⴰⵏ ⵍⵡⵉⵊⴰⴱ   ⵉⴷⴷⵣⴰⵏ  ⵉ-ⴽⵓⵍⵍⵓ   ⵎⴰⴷⴷ   ⵉⵣⵣⴰⵏ.

ⵖ-ⵎⵙⵉⴳⵔⵉⵜ   ⴽⵓⵍⵍⵓ,   ⵖ-ⵎⴰⴷ   ⵙⵔⵉ   ⵉⵥⵍⵉⵏ  ⵖ-ⵓⵙⴰⵢⵙ     ⵏ-ⵜⵡⵡⵓⵔⵉⵏ  ⵏⵓ  ⵍⵍⵉ  ⵉⴳⴰⵏ  ⴰⵙⵙⵉⴳⴳⵍ  ⴰⴽⴰⴷⵉⵎⵉ,   ⴰⵔ-ⵏⵏ   ⵥⵕⵕⴰⵖ   ⵎⴰⵙⴷⴷ  ⴽⵓⵍⵍⵓ  ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵎⴰ  ⵉⴳⴰⵏ ⴰⵙⵇⵇⵉⵎ    ⴰⵕⵚⵎⵉⵢ  ⵏ-ⵉⵙⵏⵉⴼⵉⵍⵏ   ⵏ-ⵡⴰⵡⴰⵍ   ⴷ-ⵉⵏⵚⵉⵕⵉⴼ    ⵓⵔ   ⵉⵥⴹⴰⵕ   ⴰⴱⵍⴰ  ⴰⴷ-ⵢⵢⵉ  ⵉⵙⵙⵉⴼⵙⵓⵙ    ⵜⵉⵡⵡⵓⵔⵉⵡ   ⵉⵏⵓ  ⵖ-ⵢⵉⴳⵔ   ⵍⵍⵉ   ⵉⴳⴰⵏ   ⵡⵉⵏⵓ,   ⵉⴳⵔ  ⵏ-ⵓⵙⵉⴳⴳⵍ.     ⵖⵎⴽⴰⵏⵏ,  ⴰⵛⴽⵓ   ⵍⵍⴰⵏ  ⴷⵔⵉ  ⴰⵎⴰⴽⴰ   ⵏ-ⵉⵏⴳⴳⵯⴰⵏ  ⵉⵎⵙⵉⴳⴳⵉⵍⵏ   ⵖ-ⵜⵎⴰⵣⵉⵔⵜ   ⵏ-ⵉⵚⵕⴰⵢⵍ   ⵍⵍⵉ  ⴷ-ⵛⵔⴽⵖ    ⵜⵉⵡⵡⵓⵔⵉⵡⵉⵏ   ⵏ-ⵓⵙⵉⴳⴳⵍ  ⵖ-ⵢⵉⴳⵔⴰⵏ   ⵏ-ⵜⵓⵙⵙⵏⴰ   ⵏ-ⵡⴰⵍⵙⵉⵡⵉⵏ     ⴷ-ⵜⴼⵉⵍⵓⵍⵓⵊⵉⵢⵜ  ⴷ-ⵜⵓⵙⵙⵏⴰ   ⵜⴰⵎⵖⵔⴰⴱⵉⵢⵜ/ ⵜⵓⴷⴰⵢⵜ;  ⴰⵔ  ⴷⵉⵜⵙⵏ  ⵙⵏⵉⴼⵉⵍⵖ   ⵎⵏⵏⴰⵡⵜ  ⵜⵎⵔⴰⵡⵉⵏ  ⵏ-ⵉⵙⴳⴳⵯⴰⵙⵏ  ⴰⵢⴰⴷ    ⵖ-ⵉⵏⵎⵓⵇⵇⴰⵕⵏ   ⵉⵏⴳⵔⴰⵎⴰⴹⵍⴰⵏⵏ   ⵖⵉⴷ   ⵖ-ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ   ⵓⵍⴰ   ⵖ-ⴱⵕⵕⴰ  ⵏⵏⵙ   ⵖ-ⵓⵎⴰⴹⴰⵍ.   ⴰⵔ   ⵉⵜⵜⵉⵍⵉ   ⵎⴰⵖ-ⴰⵢⵢⵉ   ⵣⵣⵔⴰⵢⵏ   ⵖ-ⵉⵏⵎⵓⵇⵇⴰⵕⵏ-ⴰⵏⵏ    ⴽⵔⴰ   ⵙⵙⵖ   ⵜⵡⵡⵓⵔⵉⵡⵉⵏ   ⵏⵏⵙⵏ  ⵍⵍⵉ   ⵙ-ⵓⵔ  ⵉⵥⴹⴰⵕ    ⵢⴰⵏ  ⴰⴷ-ⵜⵏ  ⵢⴰⴼ   ⵖ-ⵍⴰⵖⵔⵉⴱ,   ⵓⵍⴰ  ⵃⵜⵜⴰ   ⵖ-ⴱⵕⵕⴰ    ⵙⵍⵉⴷⴷ   ⵖ-ⵜⵎⴰⵣⵉⵔⵜ   ⵏ-ⵉⵚⵕⴰⵢⵍ.   ⵖ-ⵎⴰⵢⴰⴷ   ⵉⵣⵔⵉⵏ,  (ⵙⵓⵍ  ⴷ-ⵖⴰⵙⵙⴰⴷ),  ⵉⴽⴽⴰⵜⵜⵉⵏⵏ  ⵢⴰⵏ  ⵉⵍⴰⵣⵎ-ⵜ  ⴰⴷ   ⵉⵙⵙⴰⴷⵓ  ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵜⵉⵍⴷⴰⵢ    ⵉⵎⵎⴰⴽⵔⵙⵏ   (ⵣⵓ  ⴰⴷ  ⵉⴼⴼⵓⵖ  ⵙⴱⵕⵕⴰ ⵏ-ⵎⴰⵣⵉⵔⵜ)   ⴰⴼⴰⴷ -ⵜⵉⴷ   ⵉⵍⴽⵎ  ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵓⴷⵍⵉⵙ    ⵏⵉⵖ   ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵍⵎⵇⵇⴰⵍ   ⵍⵍⵉ   ⵓⵔ   ⵉⵍⵍⵉⵏ  ⵙⵍⵉⴷⴷ  ⵖ-ⵜⵎⴰⵣⵉⵔⵜ   ⵏ-ⵉⵚⵕⴰⵢⵍ.   ⵣⴰⵢⴷⵖ  ⵉⵏⵉⵖ  ⵎⴰⵙ   ⴰⵔ-ⵏⵏ  ⵜⵜⴰⵏⵏⴰⵢⵖ   ⵎⴰⵙⴷⴷ   ⵍⵃⴰⵍⵜ-ⴰⴷ   ⵜⴳⴰ  ⵓⵍⴰ   ⵜⵉⵏ  ⵎⵉⴷⴷⴷⵉ  ⵢⴰⴹⵏⵉⵏ  ⵖ-ⵎⵏⵏⴰⵡ   ⵢⵉⴳⵔⴰⵏ  ⵢⴰⴹⵏⵉⵏ   ⵏ-ⵜⵡⵡⵓⵔⵉⵡ   ⴷ-ⵉⵉⵚⵕⵉⴼⵏ,   ⵍⵍⵉ   ⵙ-ⵓⵔ    ⵉⵎⴽⵉⵏ  ⵉ-ⴽⵔⴰ   ⵏ-ⵓⵙⵔⵙⵍ    ⵏ-ⵉⵙⵏⵉⴼⵉⵍⵏ ⵉⵕⵚⵎⵉⵢⵏ    ⴰⴱⵍⴰ   ⴰⴷ-ⵜⵏ  ⵉⵙⵙⵉⴼⵙⵓⵙ   ⵖ-ⴽⵓⵍⵍⵓ  ⵎⴰⴷ   ⵉⵜⵜⵢⴰⵡⵙⴽⴰⵔⵏ  ⴰⵣⴰⵍ- ⴰⵣⴰⵍ   ⵖ-ⴽⵔⴰⵢⴳⴰⵜⵜ   ⵉⴳⵔ,   ⵙⵙⵖ  ⴽⵓⵍⵍⵓ  ⵎⴰⴷ   ⵓⵔ   ⵉⴽⴽⵉⵏ   ⵏⵏⵉⴳ   ⵉⵎⵇⵇⵓⵏⵏ   ⵍⵍⵉ   ⵉⵍⵍⴰⵏ.

ⵖ-ⵢⴰⵜ   ⵜⵙⴳⴰ  ⵢⴰⴹⵏⵉⵏ,   ⵓⵔ   ⵉⵍⵍⵉ  ⵎⴰⴷ  ⵉⵥⴹⴰⵔⵏ  ⴰⴷ  ⵢⵉⵏⵉ   ⵎⴰⵙ   ⵓⵔⴰ-ⵏⵏ   ⵉⵥⵕⵕⴰ   ⵖ-ⵎⴰⵢⴰⴷ  ⵍⵍⵉ   ⵉⵣⵣⴰⵏ  ⵜⵉⴳⵉⵔⴰ-ⵢⴰⵏ  ⴰⴱⵍⴰ  ⵎⴰ  ⵉⵥⵍⵉⵏ  ⵙ-ⵉⵏⵚⵉⵕⵕⵉⴼⵏ   ⵖ-ⵉⵙⵓⴰⵢⴰⵙ    ⵏ-ⵉⵏⵚⵉⵕⵕⵉⴼⵏ  ⴷ-ⵜⵓⵙⵙⵏⵉⵡⵉⵏ.

ⵉⵣⵡⴰⵔ-ⵢⵢⵉ,   ⵏⴽⴽⵉ  ⵏⵉⵜ  ⵎⵏⵛⴽ-ⴰⵢⴰⴷ,   ⵎⴰⵙ    ⵓⵔⵉⵖ  ⵙⵙⵓⴼⵖⴰⵖ-ⴷ    ⵎⵏⵏⴰⵡⵜ   ⵜⵡⵡⵓⵔⵉⵡⵉⵏ  ⴼ-ⵜⵓⵙⵙⵏⴰ   ⴷ-ⵜⵎⵢⵓⵔⵉⵏ  ⵉⵜⵜⵢⴰⵡⵛⵔⴰⵏ  ⴳⵔ    ⵡⴰⵢⴷⴷⴰⵔ   ⵏ-ⵍⴰⵖⵔⵉⴱ,   ⵉⵎⵓⵙⵍⵎⵏ  ⴷ-ⵡⵓⴷⴰⵢⵏ.   ⵉⴳⴰ  ⴽⵓⵍⵍⵓ   ⵎⴰⵢⴰⵏⵏ  ⵢⴰⵏ  ⵡⵉⵢⴷⴰ  ⵉⴳⴳⵓⵜⵏ  ⵉⵣⵀⵔⵏ  ⵎⵎⵉ  ⴳⴳⵓⵜⵏ  ⵡⵓⴷⵎⴰⵡⵏ,    ⴰⵢⵍⵍⵉⵖ-ⴰⴽⴽⵯ  ⴰⵔ  ⵙⴰⵡⴰⵍⵖ,   ⵖ-ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵎⴰⴷ   ⵓⵔⵉⵖ,  ⴼ-“ⵜⵙⴽⵍⴰ  ⵜⴰⵎⵖⵉⴱⵉⵢⵜ  ⵙ-ⵡⴰⵍⵙⵉⵡⵏ  ⵏ-ⵜⵓⴷⴰⵢⵜ”.     ⴰⵙⵙⴰⵖ-ⴰⴷ    ⵢⵓⵛⴰⴷ   ⴱⴰⵀⵔⴰ  ⴼ-ⵜⵙⴽⴰⵍⴰ-ⵢⴰⴷ   ⵓⴳⴳⵯ   ⵏ-ⵖⴰⵢⵍⵍⵉ  ⵎⵎⵉ  ⵏⵎⵢⴰⵔ    ⴰⴷ-ⴰⵙ    ⵏⴳ    ⵙ-ⵉⵙⵎ  “ⵜⴰⵙⴽⵍⴰ  ⵜⴰⵎⵖⵔⴰⵉⵢⵜ  ⵙ-ⵉⵍⵙ  ⵏ-ⵜⴼⵕⴰⵏⵚⵉⵚⵜ”  .   ⵢⴰⵜ  ⵜⵡⵡⵓⵔⵉ  ⴽⵓⵍⵍⵓ  ⵉⴳⴳⵯⵔⴰⵏ  ⵖ-ⵡⴰⵏⴰⵡ-ⴰⵏⵏ   ⵏ-ⵜⵙⴽⵍⴰ   ⵜⵓ-ⴷⴰⵢⵜ -  ⵜⴰⵎⵖⵔⵉⴱⵉⵢⵜ,  ⵉⴳⴰ-ⵜⵜ   ⵓⵏⴳⴰⵍ “ⴰⵎⵖⵔⵉⴱⵉⵢ  ⴰⵎⴳⴳⴰⵓ”   ⵍⵍⵉ-ⴷ   ⵉⵙⵙⵓⴼⵖ   ⵙ-ⵜⵄⵉⴱⵔⵉⵢⵜ   ⴰⵎⴰⵔⴰ,   ⵊⴱⵔⴰⵢⵏ  ⴱⵏ  ⵙⵎⵃⵓⵏ,   ⵍⵍⵉ  ⵉⵍⵓⵍⵏ ⵉⵣⵣⵔⵉ  ⵜⴰⵎⵥⵉⵢⵜ   ⵏⵏⵙ    ⵖ-ⵜⵎⴷⵉⵏⵜ  ⵏ-ⵚⴼⵕⵓ.   ⴰⵏⴳⴰⵍ-ⴰⵏⵏ    ⵍⵍⵉ  ⵎⵎⵉ   ⵓⵔⵉⵖ   ⵜⴰⵙⵇⴰⴷⴷⵎⵜ  ⵉ-ⵓⵙⵓⵖⵍ   ⵏⵏⵙ    ⵙ-ⵜⵄⵕⴰⴱⵜ  ⵍⵍⵉ   ⵉⵙⴽⵔ   ⵍⵓⵙⵜⴰⴷ   ⵍⵄⵢⵢⴰⵛⵉ  ⵍⵄⴷⵔⴰⵡⵉ.  

ⵎⴰⵛⵛ,  ⵣⵓⵏⴷ  ⵓⴽⴰⵏ  ⴽⵓⵍⵍⵓ  ⵎⵉⴷⴷⵏ,    ⵀⴰⵜⵉ  ⵙⵙⵓⴳⴳⵉⵖ-ⵏⵏ   ⵓⴽⴰⵏ,   ⵉⴼⴰⵡ-ⵢⵢⵉ  ⴱⴰⵀⵔⴰ  ⵎⴰⵙⴷⴷ   ⵉⵎⵀⵉⵡⵉⵜⵏ   ⴼ-ⵓⵏⵛⵉⴱⴱⵔ    ⵏⴳⵔ    ⵉⴼⴰⵍⴰⵚⵟⵉⵏⵉⵢⵏ  ⴷ-ⵉⵚⵕⴰⵢⵍ   ⴼⴰⵡⵏ   ⵓⵏⴰⴽⵏ  ⵉ-ⴽⵉⵡⴰⵏ  ⵖ-ⵍⵎⵙⵍⵜ   ⵏ-ⵉⵣⵣⴷⴰⵢⵏ  ⵏ-ⵍⴰⵖⵔⵉⴱ   ⴷ-ⵉⵚⵕⴰⵢⵍ,  ⵉⵍⵉⵏ  ⵖ-ⵡⵓⵍ  ⵏ-  ⵓⵎⵏⴰⴹ   ⴰⵙⵢⵢⴰⵙⵉⵢ   ⴷ-ⵓⴷⵉⴱⵍⵓⵎⴰⵙⵉⵢ   ⵏ-ⵉⵣⵣⴷⴰⵏ-ⴰⴰⴷ    ⵉⵣⵣⴰⵏ;   ⵙⵍⴰⵡⴰⵏ-ⴰⴽⴽⵯ    ⵉⵖ-ⴷ   ⵏⵙⴽⴽⵜⵉ   ⵎⴰⵙⴷⴷ    ⴰⴷⴷⴰⴷ    ⴰⴷⵓⵙⵜⵓⵔⵉⵢ   ⵏ-ⵊⴰⵍⴰⵍⴰⵜ  ⵏ-ⵓⴳⵍⵍⵉⴷ    ⵏ-ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ,   ⵍⵍⵉ  ⵉⴳⴰⵏ  “ⵍⴰⵍⵉⵔ  ⵏ-ⵉⵎⵓⵎⵏⵏ”,    ⵏⵙⵙⴽⵜⵉ-ⴷ   ⵓⵍⴰ  ⵜⵎⴰⵙⵜⴳⴳⴰⵔⵜ   ⵏⵏⵙ   ⵖ-ⵓⵙⵡⵉⵔ    ⵏ-ⵉⵣⵣⴷⴰⵏ  ⵉⵏⴳⵔⴰⵎⴰⴹⵍⴰⵏⵏ   ⵍⵍⵉ   ⵖ-ⴳⴰ  “ⴰⵏⴰⴼⴰⵏ  ⵏ-ⵜⵔⴰⴱⴱⵓⵜ  ⵏ-ⵍⵇⵓⴷⵙ”,   ⵙⵓⵍ   ⵏⵙⵙⴽⵜⵉ-ⴷ   ⴰⵎⵣⵔⵓⵢ   ⵏ-ⵡⴰⴷⴷⴰⴷ    ⵏ-ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ    ⵖ-ⵎⴰ  ⵉⵥⵍⵉⵏ  ⵙ-ⵓⵏⵛⵉⴱⴱⵉⵔ-ⴰⵏⵏ.  

ⵎⴰⵛⵛ,  ⵎⴽⵏⵏⴰ  ⵓⴽⴰⵏ   ⵉⴳⴰ  ⵡⴰⵏⴰⵡ   ⴷ-ⵜⵙⴽⵯⴼⵍⵜ     ⵏ-ⵉⵏⵣⴰⵔⴰⵢⵏ   ⵖ-ⵓⴱⴰⵔⴰⵣ-ⴰⴷ,   ⵉⵍⵍⴰ  ⵢⴰⵏ  ⵛⵛⵕⴹ   ⵍⵍⵉ   ⵓⵔ  ⵉⵟⵟⴰⵕⵏ,    ⴼ-ⵓⴱⵔⵉⴷ   ⵏ-ⵓⵙⵉⴳⴳⵍ  ⵏ-ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵓⴹⵖⴰⵕ    ⵏ-ⴽⵔⴰ  ⵏ-ⵓⵏⵎⵛⵉⵛⴽⵉ;    ⴰⴷ-ⵜ  ⵉⴳⴰⵏ   ⴷ-ⵓⵙⴱⵉⴷⴷ    ⵏ-ⵉⵎⵙⵉⵙⵡⵉⵍⵏ  ⵉⴼⴰⵡⵏ  ⴼ-ⵓⴱⵔⵉⴷ   ⵉⴳⴰⵏ  ⴰⵕⵚⵎⵉⵢ ⴱⵍⴰ  ⵜⵉⵍⵡⵡⴰⵢ.    ⵖ-ⵎⵉⵏⴷ-ⴰⴷ,    ⵍⵍⴰⵏⵜ    ⴷⴰⵔ   ⵉⵣⵣⴷⴰⵢⵏ   ⵏⴳ    ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ   ⴷ-ⵉⵚⵕⴰⵢⵍ  ⴽⵔⴰ  ⵏ- ⵜⵍⵉⵍⴰ   ⴱⴰⵀⵔⴰ  ⵎⵇⵇⵓⵕⵏ.   ⵜⴳⴰ-ⵜⵏⵜ  ⵜⵍⴳⴳⵯⵉⵜ   ⵏ- ⵓⵣⵣⴳⵔ    ⵍⵍⵉ    ⴳⴰⵏ  ⵟⵟⴰⵢⴼⴰⵜ   ⵏ-ⵡⵓⴷⴰⵢⵏ  ⵉⵎⴰⵔⴰⵖⵔⵉⴱⵉⵢⵏ-  ⵉⵚⵕⴰⵢⵍⵉⵢⵉⵏ.   ⵟⵟⴰⵢⴼⴰⵜ-ⴰⴷ   ⵜⵜⵢⴰⵡⵙⵙⵏⵏⵜ   ⵙ-ⵍⵃⵕⴰⵛⵜ   ⵏⵏⵙⵏⵜ   ⴱⴰⵀⵔⴰ  ⵉⴳⴳⵓⵜⵏ,   ⵙⵡⴰ  ⵓⴽⴰⵏ  ⵖ-ⵓⵙⴰⵢⵙ    ⵏ-ⵉⵏⵄⵉⵎⵎⵉⵍⵏ   ⵓⵍⴰ  ⵖ-ⵡⵉⵏ  ⵜⵙⵢⵢⴰⵙⵜ,  ⴰⵡⴷ   ⵓⵍⴰ   ⵖ-ⵓⵙⴰⵢⵙ    ⴰⴽⴰⴷⵉⵎⵉⵢ.   ⵙⵓⵍ   ⵖ-ⵓⴼⵍⵍⴰ,  ⵖⴰⵎⴰⵏⵜ  ⴱⴷⴰ   ⵟⵟⴰⵢⵜⴰⵜ-ⴰⵏⵏ  ⵣⴷⵉⵏⵜ,  ⵖ-ⵜⵓⵙⵙⵏⴰ  ⵏⵏⵙⵏⵜ,  ⵙ-ⵢⴰⵏ  ⵡⴰⵣⵣⴷⴰⵢ  ⵉⴷⵓⵙⵏ  ⵍⵍⵉ  ⵊⵊⵓ  ⵓⵔ   ⵉⴱⴱⵉⵏ,    ⵜⴰⵙⵓⵜⵉⵏ  ⴼ-ⵜⵢⵢⴰⴹ,   ⴷ-ⵜⵎⴰⵣⵉⵜ   ⵏ-ⵍⴰⵊⴷⵓⴷ   ⵏⵏⵙⵙⵏⵜ,   ⵍⵍⵉ   ⵉⴳⴰⵏ  ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵔⵜ    ⵏ-ⵍⵎⴰⵖⵔⵉⴱ,   “ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵔⵜ   ⵏ-ⵓⴽⴼⴰⵢ  ⴷ-ⵜⴰⵎⵎⵏⵜ”  ,   ⵖⵎⴽⵍⵍⵉ-ⴷ   ⵢⵓⵛⴽⴰⵏ  ⵖ-ⵜⵎⵉⵢⵏⵉⵏ   ⵏⵏⵙⵏⵜ,   ⴷ-“ⵜⵎⴰⵣⵉⵔⵔⵜ  ⵏ-ⵍⴰⵡⵍⵉⵢⴰ  ⴷ-ⵜⴳⵯⵎⵎⴰ  ⵏ-ⵕⴱⴱⵉ    ⴷ-ⵍⴰⵇⴷⴰⵎ  ⵏ-ⵃⵉⵊⵊ”,   ⵖⵎⴽⵍⵍⵉ   ⵏⵉⵜ   ⵙⵓⵍ  ⵉⴱⵉⴷⴷⵏ   ⴼ-ⵓⴷⵎ   ⵏ-ⵡⴰⴽⴰⵍ  ⵏ-ⵍⵎⴰⵖⵔⵔⵉⴱ.

-------------

ⵎⵓⵃⴰⵎⵎⴻⴷ  ⴰⵍⵎⴰⴷⵍⴰⵡⵉ

--------------------------------------------------------------

Traduction française

Ma lecture personnelle de la reprise des relations en le Maroc et Israël ne saurait être que celle d’un citoyen marocain ordinaire, profane en matière de diplomatie et en relations internationales ; car je ne suis ni politicien ni analyste politique. Ma lecture est donc celle d’un citoyen marocain ordinaire qui voit la diplomatie de son pays continuer d’aller de l’avant, en interaction réfléchie avec la donne internationale en mouvement, dans le rapport de celle-ci avec les principes et la doctrine de l’Etat et avec les intérêts de la nation, tel que tout cela est défini dans la Constitution. Cela vaut aussi bien pour l’Afrique que pour le Moyen Orient, l’Europe et les deux Amériques ces vingt dernières années.

Je constate d’ailleurs que le tout récent volet des rapports entre le Maroc et Israël tout particulièrement a eu pour résultat de booster une ancienne dynamique intellectuelle déjà engagée dans la société marocaine. Un nouveau récit multidimensionnel, cette fois, est en train de s’affermir en posant de nouvelles questions à la place de la batterie d’anciennes réponses polyvalentes, disponibles à l’avance.

Enfin, en ce qui me concerne personnellement sur le plan professionnel, en tant qu’académicien chercheur, je trouve que toute institutionnalisation et officialisation des échanges ne peut que me réconforter dans mon secteur d’activité qu’est la recherche. J’ai beaucoup de collègues chercheurs israéliens dans les domaines de la linguistique de la philologie et de la culture judéo-marocaine, avec qui j’échange il y plusieurs décennies lors des colloques internationaux ici au Maroc et ailleurs dans le monde. Auparavant, et jusqu’à maintenant, pour obtenir un document publié ou consigné uniquement en Israël, il faudrait tout un manège compliqué pour l’acquérir. Et je crois que cette situation vaut également pour beaucoup d’autres secteurs d’activité, que toute institutionnalisation des échanges ne peut que réconforter également dans ce qui se fait sur le terrain par des voies détournées couteuses parmi tout ce qui n’enfreint aucune loi en vigueur.

Bien sûr, personne ne peut faire semblant de ne voir dans l’affaire que son côté pragmatique d’affaires et/ou d’échanges culturels. J’ai écrit personnellement et publié plusieurs travaux sur la culture et le patrimoine judéo-marocain, une culture tellement riche et variée à mes yeux que je me suis à parler dans ces écrits d’une "Littérature judéo-marocaine", un concept qui mérite le terme plus que ce qu’on est habitué à désigner comme "Littérature marocaine d’expression française" par exemple. L’une des dernières œuvres qui cadre parfaitement sous le concept est le roman de l’écrivain Gabriel Bensimon, de naissance et enfance de Sefrou, traduit récemment de l’hébreu en arabe par Ayachi Adraoui et dont j’ai écrit la préface.

Mais, comme tout le monde, je suis bien  conscient du fait que les enjeux du conflit israélo-palestinien se profilent bien en filigrane dans l’affaire et constituent le cœur du volet politique des derniers développements des relations israélo-marocaines, vu notamment le statut de Sa Majesté le roi du Maroc en tant qu’Amir Al-Muminin d’après la Constitution et vu sa responsabilité sur le plan des relations international en tant que Chef du Comité Al-Quds, ainsi que l’histoire de la position de l’Etat Marocain, dans le cadre de sa doctrine d’Etat, vis-à-vis de ce conflit. Mais, quelles que soient la nature et le degré des divergences, l’engagement d’un dialogue formel demeure la condition indispensable pour arriver à un terrain de négociation d’une entente.

Le cas des rapports entre le Maroc et Israël dispose, à cet égard, d’un atout qualitatif majeur. Il s’agit du relai-passerelle que constitue la communauté israélo-marocaine. Une communauté très dynamique, aussi bien dans les affaires qu’en politique, et aussi sur le plan intellectuel et académique, en plus du fait que cette communauté demeure, de façon continue à travers les générations, attachée culturellement et sur le terrain au pays de ses ancêtres, le Maroc, «Pays de lait et de miel» comme le rapportent le légendes, et «Pays de saints et lieux de culte et de pèlerinages» comme c’est effectivement le cas sur le terrain.

Je vous remercie de votre écoute et de votre attention.

Mohamed Elmedlaoui

----------------------------------------------------------------

Mohamed Elmedlaoui

https://orbinah.blog4ever.com/m-elmedlaoui-publications-academiques