OrBinah

(Berbère-Amazighe; en graphie arabe) Démission inconsciente d'un mouvement intellectuel

يان يــزّاضن  امان،  راد  يسّــيفّ  اضو

 

 

مسيزويرت

-  ينّا-يس  بو-وسوينكًم:

"آ-دّونيت  ترا  غمكاد  ايت  لعاقل  د-لمال"

-  ييني-اس  ومكسا:

"يبوغلا  ودرار،  احّ  امار  يوفان  اد-كًيس  يكس  ولـّي نس"

 

كرا  ن-تمسّكسا

ناحيا  نيت  غيكلـّي  س-تّياوبضا  تيكّي  د-لارزاق  د-ويّدا  غ-ومادان  ن-زيكّـ.

كّانتّينّ،  يميل،  لّانت  سمّوست  تمــزلاي  ن-ايت  ومادان اقبور:

- لّان  (1) ايت  وسوينكًم  لـّـي ياكّان رّي  س-يسقُّال ن-وكًـُــري؛

- يلين (2) ايت  ويّـــدا  د-لمال،  لــّي يسّفتاون تودرت، ار-ستّ تروّاجن  غ-لاسواق  د-يمنوكّار نكًر  تيميزار؛

 

- يلين (3) ايت  تغـري  د-توسّنا  ن-ايت  ربّي،  لـّـي-د  ياكًـّان  تيفاوين  ي-وولاون  لّاسنين  د-تاسوين  لـّي جدرنت  تاكاتين  ن-يجاوّان  ن-تونفوست  ن-وفكًان،  الـّـن غمكان افكًان  يميكّـاتين  سّغ  تكًضرورت   ن-تيزّلا،  د-يسهوسّوتن،  د-يمشينّنـقـن  غ-يكًـّي  ن-واكال،  سوالان-اس يــزري سيوالا  يكًنوان؛

 

- يلين (4) يد بو-تكرّايت،  لـّي-د  يتّالـّـن  لمعيشت  سّغ  يكًران،  د-تاكًانت،  د-يضغارن  ن-توّوريوين  ياضنين؛

 

- يلين (5) يد "فرد-خّي"،  لـّي  هلـّي  يفردن  فكين-تّ  ي-يجرمان  د-تسفساويّـت  د-تـراعايت،  يغ-تن  ور  يكسي  يان  يسّفـتـو-تن  س-لخاطر  نيغ  س-بزّيزّ  د-وسغُاي.

 

ماش  هان  غار  كراضت  تمـــزلاي-انّ   تيمزوورا: (1)-(3)  اد  يكًــان  ينبداد،  د-وامّاس  ن-وسوينكًم،  د-وسفتو  ن-ومادان-انّ؛ محسوب: ايت  رّي،  د-ويّدا،  د-توسّنا. غايانّ  اد  ف-اس  ينّا  بو-وسوينكًم:

            "آ-دّونيت  ترا  غمكاد  ايت  لعاقل  د-لمال"

 

تيمـــزلاي-انّ،  س-كراضت،  اد  يسّكسان  س-ليمور  ن-تودرت،  ار-اسن  رشّــمنت  اغاراس،  امــزنت  يلكًوما  ي-كولـّـو  ما  يتموسّون.  ور  يلـّي  يان وسكـّين  -  يــيمغور-يّت  نيغ  يمــزّيّ -  لـّـي  غ-انّ  ور  كشّـمنت  تمــزلاي-انّ  افاد-ت  سّـتلنت،  سغلــنـتّ،  فكينت  كًيس  رّي  د-ونباض افاد  نيت ياغُـد  د-وبريد  لـّي  رشمن  ايت  رّي  د-وسوينكًم يدران ياكًـّوكًـ. رّي-اد  د-وسوينكًم-انّ  سمونـنت  وارّاتن  د-لالواح  د-يواليون  دّرنين  لـّـي  يوزّلن  ف-والسيون.

 

امّا  تمــزلاي لـّـي  ياضنين لّـينّ يغامان،  محسوب  (4)-(5)، سليوان اكُّـ  تيسّ سمّوست،  هانّ  ور  كًينت  سليدّ  كرا  ن-رّهض  ن-وكًـلـّوز  ن-يمحجار  غ-ومادان.  ور  طـّافنت  واخّا غار  كرا  ن-تشنـبيـت ن-تيفاوت  ن-وسوينكًـم  يكًان  وين  وكًـُـري  د-لعاقل غ-ما  يــزلين  س-وسّفتو  ن-تودرت  تامدانت؛  اشكو  ور  يلـّـي  ماني-د  يتـّـكّا  رّي  يفاون  د-ونباض  يرصان  س-يكًـويّا  ن-ويـلـّي  سّـكًيـسن  يكًان،  اشكو  ور ار  اقّـران  افاد  لمدن  سمدن  كرا  ن-تيفاوين  ماد  س-ار  سيسفيون  غ-تيلّاس  ن-دّونيت  د-تموكريسين  نّس؛  ورا  تّـمودّون  س-تميزار  ياكًوكًن  ن-ميدّن  ياضنين  لـّي  دار  السيون  ياضنين  د-تميورين  ياضنين؛  ورا  تـسوقّن  لاسواق  د-ينموكًار  افاد  يسّانّ  مامنك  يكًا  ونصيريف  د-تنعيمّيلت.

 

رّهض-انّ  ن-وفكًان  ار  بدّا  تّكًـّان  اكًلـّوز  لـّـي غ-اور  تاطـّا  تيلي  د-تايّاض. كشمن  بدّا  غار  تامّارا  ن-يكًران  د-تاكًانت  غ-وزمز  ن-تكرّايت،  نيغدّ  يـباياضن  ن-شالا،  د-وورارن  د-يميغ،  د-واقّور  د-يركًيمن  د-يمزيويرن،  غ-يزماز  نّا  غ-رولن  ي-توّوري  ماغ-تن ور يكسي  يان.

 

اوا  هاتي  غمكانّ  وكان  اد يكًا  لبنّا د-تــزاغا  تانماتايت  د-والّال  انماتاي  ن-نومادان  غ-وزمز-اد  نيت  غ-نلّا،  سوا  وكان  غ-تهنداست  نّس  نيغ  غ-ما  يولان  مان تامانيــرت د-مان  امك  س-ار  سّوتولن  يروكوتن  د-يزركًان  د-والـّـيدن  نس.  ور  يلـّـي  سليـدّ  ودماون  ن-تغاوسيوين-انّ  اد  يتّـنيافالن،  بادلن  ي-تيطّ  ن-ومسّكـسي غ-ومزروي.  اما  رّهض  لــي  ن-سمّوست  تمـــزلاي،  لــّـي  ف-يتّيالال  ومادان  ن-زيكّـ ، د-كراضت  لـّـي  كًيسنت يكَان  ينبداد  ن-ومادان،  هانّ  كرايكًاتّ  يات  كًيسنت  تلا  ماد-اس  يكًان  انمنيد  نس،  لـّـي  ديدس  ينّمندان  يمياواي ديدس غ-ومادان  ن-غاسّاد.

 

 

اسقّــسي

غيلاد،  لـّيغ-انّ  يـسّكسا ومسّكسا، يــزر-نّ    كولـّو  ما  يجــران ، س-ومديا، غ-يد-يمالاسّ-اد  يزرين  ن-ونبدو  د-رمضان-اد  نيت  حرا  يزرين (2015)، غ-ليمورات  ن-تمازيرت،  غ-يسوياس  ن-يسوينكًيمن، د-يمديويلن ن-لاريا  د-تانّييـن  (تيدرفا  ن-يان،  تيملسا  ن-تمغارت،  تاراعايت  د-تمكساوت  غ-يسواك  د-لاسواق ...)،  ار  يسّفليد  ي-كولـّـو  ماد  يتياونّان،  يــزر  كولـّو ماد يتّـياران ف-مايانّ  س-كرايكًات  يلس،  غ-كرايكًات  زّاويت  ن-يسوينكًيمن،  هانّ  ار  نيت  يساقّسا  ومسّكسا-يانّ  اكًايّو  نس،  ارت  يساقسا  وكًايّو  نس يــيني-اس: 

1- مان  تيمــزليت  سّغ  سمّوست  تمــزلاي  لـّي  يتياوبدارن غ-مسيزويرت  اد  سّغ  يكًا  غاسّاد  يان  وموسّو  لـّي  باهرا  يسّنـكارن  تاقّـورت  كولـّو  ما  تلا  تاسوت-اد  غ-يان  وباياض  يــزلين يكًـ بدّا  والـّي-والـّـي،  س-يواليون  لـّـي،  ويلـّـي-ويلـّـي، محسوب غايلـّي مّي تّينين "اموسّو امازيغ"؟

2- مادّ  ييوين  ايلـّيغ  ار  تّلاحّ  اموسّو-اياد  غ-زوند  يزماز-اد،  د-يمديــويلن-اد  ف-يسكّيـنّ ن-تودرت ن-ومادان،  غيكـلـّـي دا  تّلاحّ  امكسا  غ-لاسواقّ  د-يمنوكًار  ن-تنعيميلت  د-يسقّويما  ن-ايت  رّي  د-ونباض؟  ولا  ماد  ف-تـدّولّا  تلاحّيت-انّ  غ-يسوياس  ن-رّي ار-تيد  تسّـاكًــُّــاي، ار-ت  تّيني،  غ-ما  يوالان  مان  تامـــزليت-اد  نيت  سّغ  يكًا  وموسّو-يانّ  غ-ومادان  ن-غاسّاد؟ 

 

اموسّو-ياد،  يفكا  ربّي  تيروبّا  نس  غ-كرا  يكاتّ  ماني:  غ-يضوران  ن-تمازيرت، ولا  حتّى غ-يسواك  د-يغُــزا  د-تغُـمــرين  يــزلين  غ-وضغار ن-لانطيرنيط،  لـّيغ  ار  تّموننت  تروبّا-يانّ زوند  وكان  وكًليفن  ن-يغـــرزّان.  ار  تكًوجّوينت،  كًيـنت  اكًـُـليف  يان  وزمز.  اد  وكان  لاحّ  ازمز،  كشمنت  نيت تانسيوين  زوند  توطفين، ار  تقّلـنت  يخاردّ  داخ  تيلي  كرا  ن-تفراشّوت،  فّاغنـت داخ  افاد-ستّ  داخ  فكينت ي-تاقّورت  لـّـي نّست زوند ويــزوكًن،  د-تازيت  لــّـي نّسنت، تالـّي-تالـّي،  س-تكًوريوين  لــّي تيلـّـي-تيــلـّـي،  ف-جّـــرّت  لـّـي  تالـّـي-تالـّـي،  د-وســروض  لـّـي  والـّـي-والــّي  غ-منيد  ن-وغريم  لــي  والــي-والـّـي.

 

ار-نّ  يتّافا  ومسّكسا  ماسدّ  اوال  د-وسوينكًم  دار  وموسو-يانّ  وّرّين  كًان  كرا ن-يد  "رّيبيرطوار"  لـّـي  حسّون  ايت  زّاويت،  ار-اس  تّالسن  زوند  "لادكار"  د-"تحزّابت".

شـّـك  د-ونوغمس  د-وسقّسي  د-وفران  ن-ما  يتّياونّان،  هانّ "تامخيّــنــت"  اد  كًان  دار  وموسّو-يانّ،  يغ  انّ  ور  كّاتــن  امر  ف-ماد  تّينين  ايت  برّا  ن-زّاويت؛  اشكو  اوال  ن-ويّاض  -  يكًـ-يّت  ما  راد  يكًـ  -  هانّ  يباضان  اد  بدّا  يكًا.  واحدوت،  اوال  ن-وقبيل  ن-ايت  زّاويت،  اد  بدّا  يصحان  يكًـ  تيد'تّ لـّـي  س-اور  يكـشّم  شّـك. غمكانّ،  ور  يلمّا  يلازم  سليد  اد  تّالسن  والسيون  ي-واوال-انّ،  تاسوت  ف-تايّاض  غ-يسوياس  يدّرن  نيغدّ  غ-وين  يــويــجّ  ن-وضغار ن-لانطيرنيط.

اوال  ن-وقّبيل  ن-زّاويت  ور  يحتاجّا  تيــرزي  ن-يخف  غ-يسيكًيلن،  د-يسنوحيوتن،  د-وفران  ن-توسّنا.  ور-اس  يلازم  امر  ماد-اس  يتّالسن  غ-ييض  د-وزال:

- سّــنتي  هلـّـي  اوال،  هايّي  راد-اكنّ  لقّـمخ  ما  رادّ  تينيت؛  اشكو  تيحسّا  اد  يكًا  واوال  د-وسوينكًم.

-يني-د  هلـّـي: "ويلٌ"،  س-اكنّ لقّـمخ: "للذين كفروا"!

- نّان، ار  نتّيني؛  نيني  داخ  نكُّني،  ار داخ   تّينين  ويّاض.

- لقّـم-ييّيد، لقمخ-اكـنّ؛

- كُــمز-ييّي، كُــمزخ-اكـ.

-------

لـّيغ  يغـــرا  ومدّاكُل، محمد   شقرون (Mohamed Chakroun)، يان  وودم  امزوارو  ن-وضريص-اد،  يسمد-اسد  يان واوال  يدّرن لــي  يتّنين:

"سّوفع  ولـّـي، شّكشم  ولـّـي، اميا  ور يلـّـي".

يزايد،  يسمد  ي-واوال-انّ  س-كرا  ن-يزلان  لــي ينّان:

آ-يان  يزضان يمندي لــّي ور يفرن

ا-سّول  ور  كًين  لاعيوب  ي-يوغــروم  نس

دار  وفران  ا-غ  يحتاجّا  سول  س-يفاسّن

انّ  ور  نفّال  ازرو  كًيس  نفل  يكيكـر

(بلّا  ن-ترعمت: 1843-1936)

--------------

 

Deux autres textes en rapport complémentaire:

 

1- "yan iran ad ibbi asif timgdit"

 

https://orbinah.blog4ever.com/en-berbere-le-degre-zero-de-la-politique

 

 2- نمطان من أنماط روح المنافسة (مدون بالحرفين اللاتيني والعربي

https://orbinah.blog4ever.com/berbere-arabe-2-de-la-sagesse-amazighe-deux-modes-d-esprit-competitif



21/07/2015
0 Poster un commentaire

Inscrivez-vous au blog

Soyez prévenu par email des prochaines mises à jour

Rejoignez les 343 autres membres