OrBinah

(EN BERBERE) 4-Sagesse amazighe-4: Le conte de Lalla Zerqa (en graphie arabe)

تيميّــنت  ن-لالاّ  زرقّـــا

 

اقتباس  محمد المدلاوي

على أساس ذكريات  أحجية  أمازيغية

 

(الترجمة العربية هــنــا)

نّان-اك، نّان-اك،  ماس-تّينّ  يكّا  يان  وركًاز،  تصرّف-اس  لاهل  نّس، تفل-اسد  سات  تفرخين.  ينكر  يان  واسّ  يبّي  اوال  ف-اد  يفـتـو  س-لحيجّ  ادّ  يـزور  يكالن  يبوركن  غ-لالاّ مكّا، يـزالّ-نّ، غ-لماقام، ف-تيمضلت ن-ورقّاص ن-ربّي  غ-لمادينا. يكّا-تّنّ  يادلـّي  ار  بدّا  يتّيرير  س-كرا  ن-يزلان  لـّي  مّي  يسّفلد  يان  ضّور  غ-وسايس:

 

ا-يايت  لمادينا،

  يلاّ  رّجا  نو  غ-لحيجّ؛

لمال  كا  ا-ور  دارنغ

  

ينكر ار-د  يسمون،  ار  يخزّن  لعولت  ن-وسكًـُّـاس  ن-واضان،  لـّي را-نّ  يكّ  غ-ومودّو:  يسمون-د  يمندي  ن-وسكًـُّاس،  اضرز  ن-وسكًـُّاس يكًان ودي  ولا  ياركًان  ولا  زّيت  ولا  تادونت،  يخزن  تامّنت  ن-وسكًـُّاس،  اقدّيد  ن-وسكًـُّاس،  يزدم-د  يكـشّوضن  ن-وسكًـُّاس،  يسمون  اساغور  ن-وسكًـُّاس،  يسغ-د  لوقّيد  ن-واسكًـُّاس  د-يفالان  ن-واسكًـُّاس،  تاسرا  د-صابون  د-لحنّا  د-تازولت  ن-واسكًـُّاس،  ولا-ياكُّـ  كرا  يكًان  ما  ف-تبيدّ  تودرت  ن-يستيس. يزّنزا وركًاز-لـّي  كولو  ما يكًان  لبهيمت  ن-وازّكًـّ،  يزّنز    يموكًاين  ولا  ولـّي؛  ورد  يفل  سليدّ  سنات  تاغاضين  يتـّزيكًن  د-سنات  تسيتان؛  يات  كًـيسنت  حرا  تورو،  تايّاض  حرا  توسي.

يسمون-د  وركًاز-لـّي يستيس،  س-سات-يتسنت،  ينّا-ياسنت:  "سفلد-امت  آ-ييستي؛  هانّ  ور دارونت  ماتونت،  ولا  ايتماتونت،  ولا  يد-عمّيتونت،  ولا  يد-خاليتونت.  هانّ  ور دارونت  يلـّي سليدّ  باب  ن-يكًنوان  د-نكّي،  بابتونت.  هايّي  نكّي  ومّـلـخ  اد  دّوخ  ا-نّ  ودّوخ  لفرض  ن-ربي.  هانّ  ريخ  لحيجّ،  يغ-ت  ينّا  ربّي  يامر-سرس.  هاتي  حيّلغ-اوندّ  كولـّو  ما-كُّنت  يلازمن  يخار-دّ  اضوخ  يغ  يزّغزيف  بابا-ربّي  تودرت.  هانّ  تـرّا  باهرا  تكًمّي  نونت،  ييلي  كًيس  وانو  ن-وامان،  د-تونا  ن-يسمغاي،  د-يندورا  ن-يكيّاون د-وين  وّتيلن،  يلين  كًيس  يساراكًن  رّانين  يسومّرن،  يلينت  كًيس  تاسقّيفين  يسمولان  يبوّهن  اكًـُّـن-ينّ  ف-يكًران،  د-تالبرجين  ياتّوين  ولا  تاشّرافين  د-وزورن  يلان  سّطارت،  يسّوتل-اسد  وكًادير  يدوسن  ياتّوين، تيلي  يمي  يدوسن  يلان  لاقفول  ن-ووزال.  هانّ  اد  وترزمّت  امر  ي-يان  وماشّو  ا-دّ  فلاّتونت  يكشم،  يخار-دّ  اضوخ".

 

لـّيغ-د  يلكم  وكابار  ن-يمحوجّوتن،  يسمون  وركًاز-لـّي  لاعوين  نّس  يكًـي-ت  ف-لبهيمت  نس  ينسالاّم  د-يستيس،  ركًلنت  فلاس  يمّي  ن-تكًمّي  سلقفول  ن-ووزّال، سّيكلن-تّ  سول  س-تانّالين  ن-وكشّوض  يدوسن؛  يمون  وركًاز-لـّي د-وكابار.

غامانت  تفرخين-لـّي،  سالانت  تيوّوريوين  نّسنت.  ختاد  ار  تمشّض  تاضوتّ،  ختانّ  توسي  يزضي  ار  تّــلـّم،  هاد  ما  يتّـبـيـزن  ازطا،  هاد  ما  يسالان  تيوّريو  ن-واركًان،  هاد  ما  يسالان  وكًو،  هاد  ما يسلان  يسمكيلن  ن-يمي  ن-تاكات، ...

اكًـُـنّا  كولّـو  تياوسكارنت  تيوّريوين  ن-واسّ،  ار تّموننت  تفرخين-لـي  غ-كرا  ن-واغُـكًـمّي  نيغ  غ-وساراكًـ،  سالانت  لحيلت  ن-يفولكـتن  نّسنت  (تاغوسي، امشّاض، تازولت، تاناست)  ار  سنيـفيـلنت  اوال  ف-ليمورات  ن-تيعّزرا  د-تيعّورما  د-وماركًـ،  نيغ  غلينت  س-تاسّفيت  نيغ  تالبرجت  ا-نّ  تّانّاينت  ما  يتموسّون  غ-يكًران  د-ما-دّ  يازن  د-ما-نّ  ياكًـّوكًن.  اماكا  ن-تيكّـال  ادّ  فلاسنت  يسضوقر  كرا  ييــري  ا-تنـتينّ  يكشم  س-تكنّاد،  يساعضر  س-كرا  ن-يبّيزدي  افاد-اس  رزمنت،  ماشّ ار  تّا كًـُـينت  اشكو  ار-د  كـتّنيت  لوصيّت  ن-باباتسنت  لـّي-اسنت  ينّان  ماس  دارسنت  ور-يلـّي  امر  يان  ابلا  ربّي  د-باباتسنت.  يغ-اكُّـ  يلاّ  ماس  تّونت،  نيغ-تنت  يكند  لحال،  ار-اسن-دّ  تسّكتاي  تاليّ  كولّو  كًيسنت  يمزّين  لوصيّت،  اشكو  تحرش  باهرا  ور ار فلاّس  زراينت  تكـنّاد.  تكًا  يات  تفروخت  باهرا  يفولكين  لـّي  مو  يسم  "زرقا".

 

يان  واس  غ-ووسّان  ن-ربّي،  ياشكي-د  يان  وعطـّـار  س-يمي  ن-تكًـمي  ار  ياقّرا: "ها  يـزلاّين،  ها  تالمريتين،  ها  تازولـت،  ها  تاناست،  ها، ها، ...".  وكًـّان-دّ  سرس  تفرخين-لـّي  سّغ  تاشّرافين،  ينّا-ياسنت:  "كًـُّـيزام-دّ  ا-تفرخين  ها  تيميمت،  ها  توجّوت، ها  تاعطريّت  ن-وفولكي،  ها  كولـّو  ما  يرا  لخاطر".  وكان، فّغنت  تعيّالين-لـّي  يكًـويّا  نّسنت  س-واضو  ن-توجّوت  لـّي-د  يزوزّور  واضو  سّغ  تسكنيت  ن-وعطار،  ما  ور  يكًين  تامـزيانت،  زرقا،  لـّي-ياس  ينّان ي-وعطّار:  "اد  اودّي  يساهل  ربّي؛ يلاّ  درانخ  كولّو  ما  نحتاجّا".  ماشّا  غ-ضّور-اد  نّران-تستّ  يستّ-لالاّس؛  مّولينت، كّــنـت  نّيكًـ رّي  نّس،  تازّل  يات  كًيسنت  تكًـُّـز  نيت  ترزم  يمي  تشّكشم  اعطّـار-لـّي.  يفسر وعطار  كولـّـو  ما  يلاّن  غ-تسكنيت،  مروبّونت  فلاس  تحشميـيّين-لـّي  ار  تّارمنت  يزلاّين  ار-نّ  تّـاكًـُّــانت  غ-تالمرايين  ار  تّـكّـضونت  تيحنباب  ن-توجّوت،  فكنت-ست  ي-تاقّورت  د-تاضصا.  يساول-د  وعطـّار  يضالب  يميكّ  ن-وامان،  اونت-اسد  امان،  اوينـدّ  ولا  ياغو،  يسو  ايلـّيغ  يروا،  ياسي-د  يات  تولكت  لّي  يادلـّي يكًا  ف-يغير  نّس  يرزم-ت  يضي-د  كرا  ن-واقّين ن-تيّــني  زوند  وكان  تالـّـوبانين،  يفك-اسنت  ار  شتّانت،  ما ور  يكًين  زرقا؛  نتّات  ار  تسكار  يس  ار  تشتّا،  ماشّ  يس  ار  هلـّي  تّـلوح  اقّاين  غ-وحبوش  نّس.  يميكّ  وكان،  ها  تيفرخين  لـّي  ضرنت  كول  ور  سول  فرينت،  تنكر  تضر  ولا  نتّات  ديسنت.  يس  وكان  يزرا  وعطّار  ماس  كولـّو  قّـزبرنت،  يفّـغ  نيت  ادّ  يشكشم  اغيول  افاد  ياسي  كولـّو  ما  يلان  اتيكًـ  غ-تكًـمّي،  سول  يسالا  كولـّـو  ما-يس  ينّا  وكًايو-نس.  يس  وكان  يلكم  يمي،  تنكر  نيت  زرقا  تازّل  س-تفسّي  ن-ووسمان  تقن-ينّ  فلاّس  تيفلوت  س-لجهالت  أيـلـّيغ-اكُّـ-اس  تومـز  تيكًيرا ن-وورز؛ ينّا  نيت  "ا-ياورز  ينو!  واخّا  كًيم  ا-زرقا؛  هاتّينّ  كًيم؛ يغ-تّ  كًيم  فلخ، ور-ستّ  كًيم  كّـيسخ،  هانّ  ور-يّي تورو  يمّي".

توّرّي  يلمّا  زرقا  تغـرص  ي-يان  وفولـّوس، تسبـربـر  يفروان  نّس  د-لاسقاض  نس  غ-ومان  فلوفانين، ار-تن  تسّوا  ي-يستّماس  يات  س-يات، ار-تنت  تسرارا  ايلـّيغ-د  كولـّو  سّغلينت  ما  يكًـُّـزن   س-يداسيون  نّسنت،  دوين-دّ،  ار  يلمّا  ساقّسانت  ما  يجـران.

 

زرين  ووسان  د-ييرن،  ايلـّيغ  ياز  ادّ  يسّوتل  وسكًـًّاس،  س-تندّ  لكمنت  يان  واس  لاخبار  ن-ينكًر  وزورن،  ماس  يقرّب  وكابار  ن-يمحوجوتن  ادّ  يلكم  تامازيرت.  نكرنت  ار  تّحيّالنت  كولـّو  ما  يلازمن  تاغارا  ن-تواضا  ن-باباتسنت  لـّـي  باهرا  وضننت.  فرنـنت اماكا ن-يردن  سّيردن-تّن  فسرن-تّن  غ-ووزور  ايلـّيغ زوان،  زضانت  كرا،  برينت  كرا،  امسنت  سكسو  سّيغارنتّ؛  ضين-دّ  كولـّو  يفشكان  ن-واناس  د-يروكوتن ن-فاروز،  د-يدقّي  سغوسن-تّــن،  سلالانت  يغُربان، ور-نّ  فلنت  يات،  ايلـّغ  كولـّـو  تهيّا  تكًـمّي  ار  تسوفو.

يلكم-د  يلمّا  بابتسنت  تيكًـيرا  ن-واوال  يات  تدكًـّات،  مروبونت  فلاّس  ار  الاّنت،  حبّلن-تّ  سّغ  كرا  يكًاتّ  تاسكًا،  فرحنت-سرس،  كّسنت  تاغوفي  ن-وماركًـ  نّس،  سيتينت  تاكًوضي  ن-تيطـّيت  باهرا  يغزيفن.  لـّيد  يمالاسّ،  يغـر-د  الحاج  ي-ميدّن،  يركًازن  ولا  تيمغارين  سّغ  كولّو  يضوران  ديغرمان،  شّن  ميدّن،  سون،  حوشن  الـّيغ  يفاو  لحال.

سّغ  لـّيـدّ  اسكّا،  ار  كولو  سلـّغانت  تمغارين  ولا  يعزراي  غ-توّوري ن-يكًران،  ار  تّالسن  ي-يان  سين  يزلان  لـي-د  يناّ  يان  رّايس  غ-وحواش:

لحاجّ  موحمّاد، يفتـــا، يكّا-د  لماشريـــق

يـزور-د  لماقام  يـزضار  ي-ماد نّانـــــي

 

تيفرخين-لـّي  ور-يادلـّي  كّيسنت  لاخبار  ن-ما  يجران،  ضالبنت  زرقا ، ولا  نتّات،  اد-اس  ور  تيني  يات.  ييوي-اسندّ  كولـّو  تيغاوسيوين  د-لباروك  ن-لفال  يفولكين  ن-لحيجّ،  افاد  يسنم  ربي  زّمان  ن-كرا  يكًاتّ  يات  كًيسنت،  ار-اسنت  بدّا  يتّدعو  س-لخير  غ-تـزالــّيوينّ  نس.

يان  واسّ ،  يمناقّار  ديس،  غ-سّوق،  يان  وركًاز  لـّـي  د-يادلـّي يمواسّان  يان  ضور  غ-يان  ومنوكًـّور ياكًـوكًن.  ينّا-ياس  وركًاز-لـّي ماس-اس دارس  تلا  كرا  ن-لغراضا؛  مساوالن نيت  ف-كرا  كولـّو  ن-يسكّينّ د-ليمور.  ور  يزري  يمالاسّ  ايلّيــغ-د  يسضوقّر  وركًاز-لي،  يفغنّ  لحاجّ  يافت-ينّ  يغرص  ي-يان  يزيمّر  غ-يمي  ن-تكًـمّي.  يسبرّك-ت  لحاجّ،  يسمرحبا  سرس.  ينا-ياس  وركًاز:  "ها-يي  وشكيخ-د،  كًيخ  فلاّون  انبكًي  ن-ربّي".  يساول-د  لحاج  ينا-يس:  "مرحبا  س-ونبكًي  ن-ربّي،  برّك  دارنخ،  تيكًمي  نك  ا-ياد".  يشكشم-ت س-تادّواريّت  ن-ينبكًيون،  يوت  نيت  رّش  افاد  لهونت  تفرخين  د-يسمكيلن  ن-يمكلي؛  كًاورن يركًازن-لـّي ار  ساوالن.  يوين-د،  اوين-ينّ  غ-واوال، يساول-د  لحاج  ينّا  ي-وركًاز-لـّي:

"اوا  ا-كًـُما،  ما  راد-اك  ينيخ؟ ور  فلاك  سّوفخ  وايّاض. ليتيهال  ابريد  ينمن  ن-ربي  اد  يكًا  د-تغاراست  ن-ورقاص  نسّ،  تيـزيـلا  ن-ربي  فلاس. تافروخت،  تكًـ-يّت  ما  را  تكًـ،  ور  ار  تّيلي  تيسنت  د-واتيكًـ  امر  غ-تكًـمّي  ن-وركًاز  نس.  زرقا،  ورد  يس  هلّـي  داري  باهرا  تعزّا؛  يس  ار  تّانايخ  يس-سول  تمزّيّ  يميكّاتين،  ار-نّ  سول  زرّاخ  ماسدّ  يات  غ-يستّماس  لـّي  مقورن  اد  دار  الاولا  ن-ليتيهال".

شّان  ميدّن-لـّي،  سون،  يفضّا  وجموع،  يافوض  ونبكًي.  لـّيدّ  اسكا  يدّو  لحاج  يغـر-د  ي-يات  تفـقّـيرت  لـّي  ستّ-ينّ  يكّان  تكًا  تامدّاكّـُلت  ن-تكًـلـّينت ن-لاهل  نس،  يضالب  كَيس  اد  تساول  د-يلـّيس،  زرقا،  تمل-اس  كولـّو  ماست-يدّ  يقّانّ.

ور  زرين  يان  منّاو  ييرن  ايلـّغ-د  يخلض  ونبدو،  بدونت  تمغـريوين.  تامغـرا  ن-زرقا  ولتّ  لحاجّ  اد  كولـّو  كًيسنت  يزوارن.  ور-تّ  نفعان  يمطـّاون  ولا  وبوي  ن-تيرام.  تدّا  دار  وركًاز  نس،  لـّي  جّو  ور  تـزري  ولا  تسّفلد  ي-يسم  نّس  غ-دار  تعيّالين.

 

ور يزضار  يان  اد-نّ  يسّاكًـُّ  مانيك   تكًا  دّونيت  س-زرقّا  لـّـيغ  تنقابال   د-وركًاز  غ-تمصريت،  اودم  س-وودم،  تيطـّ  س-تايّاض.  ور-نّ  دارس  يغاما  شّكّ:  توكز-نّ  كًيس  اعطـّار  لـي  نيت-اس  ينّان  يان  واسّ  "واخّا  كًيم  ا-زرقا؛  هاتّي-ن  كًيم؛ يغ-تّ  كًيم  ور  كّيسخ،  هانّ ور-يّي تورو يمّي".  يزايد  يلـمّا  ونكّيد  ن-زرقا،  تاكًـُي  سول  اركًاز  لـّي  وكًـّار  د-وكًـّار،  تصبر  ي-وغروش  ازال  دييض،  د-تودرت  غ-ييض  ولا  يازال  تيغُرضين  ن-لقفل  ن-ووزال،  ييرن  ف-ويّاض.

 

يان  واسّ  تنكر  زرقّـا، تيني  ي-وركًاز-لـّي  نس:  "يغ  تريت  اد-ديك  مشاشكاخ  غ-تكًـمّي نّك،  تغـرت-د  ي-بابا  اد-اغ  يشمشاشكا،  نتّا  لـّي-اخ  يسمونّ.  يفرح  وركًاز-لـّي  ينكر  زيكّ،  لـّيدّ  اسكّا،  ياسي-د  يان  وبوقّال  ن-تامّنت  د-يان  ن-وودي،  ياكُي  نيت  سرسن  فالبهيمت  نس،  يامـز  اغاراص.  تادكًـُّـات،  هاتي  يوضا-د،  نتّا  د-باباس  ن-زرقّا،  تاكُّي-نّ  نيت  زرقّـا  ف-باباس،  ار  تالاّ،  ار-اس  تيني:  "بابا، سّورفات-ييّيـد  ا-بابا،  ف-ماد  سكرخ  ولا  ف-ماد  سول  فلـّي يورا  ربّي  اد-ت  سكرغ".

ييوي-اسد  باباس  سنات  تومّيسين:  يات  تكتار  س-واقّاين  ن-تـيّـني  د-لـّوز  يركّان  يسلين،  د-تايّاض  تكتار  س-وقدّيد  ن-ووداد.  كشمن  ميدّن  لـّي  س-تكًـمّي،  تزري  نتّات  س-يمي  ن-تاكات؛ يميكّ  وكان،  هاد  كًـُماس  ن-وركًاز  يخلض-يدّ  ولا  نتّا،  يكشم  دار  كًـُماس  د-وضكًـُّال  نّسن،  فكن-ت  يركًازن-لـّي  ي-تجمّاعت  ف-ليمورات  ن-تودرت،  النّ  اوال  ينكًراتسن.

تسمكل  زرقّا  يان  يمنسي  نيت  يكًان  منيد  ن-ونموقّار،  تسرس-اسنتينّ،  فرحن-اس  كولـّوتن،  ار-اس  تّدعون  س-رّضا  د-تيسّوعدا  د-تنومي  ن-تودرت؛  نتّات، تحشم، تادر  ي-يوكًايّو،  توّرّي  نيت  س-يمي  ن-تاكات.

توسي-د  زرقّا  يان  وكوراي  ن-تييسّا،  تاكًـُـل  كًيس  سنات  تكُـمّيسين  لـي-د  ييوي  باباس  د-يات  تومّيست  ياضن  تكًا  كًيس  يات  تخسايت  ن-وكفاي؛  تاسي-د  يان  وخنيف  ن-تاضوتّ،  تلس-ت  س-تفسّي،  تكًولو نيت،  تكًـ  اكوراي  لـّي  س-تومّيسن  نّس  ف-يغير  نّس،  تاكُـي  تـرزم  يمي  س-بلا  ن-لحسّ،  تفّوغ  غ-تيلاّس،  ور-اس   يفري  يان.

 

تفكا-تّ  زرقا  ي-تاكًانت  غ-تيلاّس  كولـّو  ما  يلا  ييض؛  ايلـّيغ  تلكم  يان  يفري  يونفن  غ-ديلي  ن-يان  واسيف،  تسرس  كًيس  اد تسونفو.  ورتا  ياكُّـ  تنـقّر تافوكت،  تنكر  زرقا  تشّ  يان  سين  واقّاين  ن-تييني  د-يان  سين  ن-لـّوز،  تسو  يمكّ  ن-وامان،  تعايد  داغ  تامـز  اغاراص.  غمكان،  غمكان،  يميكّ  وكان  س-تسّفلد  ي-كرا  ن-وندّر؛  تكًراول  وكان  س-ن  تـزرا  يات  توشّنت  تغرض،  ار  تّحمومّوز  اد  تارو.  تبيدّ  زرقا-لـّي،  ار  كًيس  تّانّاي  تمرّت باهرا  يـزيّـر  فلاس  لحال  تكًـ  غار  واحدو-تّ.  يكًـّـيز  لحال  غ-زرقا،  تانف  نيت  س-دار  توشّنت  لـّي  بلا  ن-تيكسّاض،  تاوس-اس  ايلـّيغ  تسونفا،  تفك-اس  توشّنت-لـّي  يان  غ-تاروانس،  تيني-اس  "هاك-ت  هاتي  يوّم  اد  يكًا،  طّهلاّ-يّي  كًيس،  راد  كًيم  يطـّهلاّ".

تلكم  زرقا  يان  ماني  ياضن،  تسفلد  داغ  ي-يان  وندّر  ياضن،  ور  باهرا  يرواس  والـّي  يزوارن،  تكًراول  داخ،  تـزر-نّ  يات  تيزمت  تغرض  ار  تّحمومّوز  اد  تارو،  تانف  نيت  س-دارس،  تاوس-اس  ايلـّغ  تسونفا؛  تسكر  ديس  تيزمت-لـّي،  ولا  نتّات،  غمكلـّي  نيت:  تفكا-ياس  يان  يكزين  غ-تاروا  نّس،  تيني-اس:  "تسكرت  كًيكًي  افولكي  ا-لخليقت-اد  ن-ربّي؛  هاك  يكزين-اد  هانّ  يوّم  اد  يكًا،  طّهلاّ-يّي  كًيس،  راد  كًيم  يطـّهلاّ".

غمكان  اد  سول  يجـران  ي-زرقا  د-يات  تكًرزامت،  د-يات  تغُيلاست. لاّن  دارس  غيلاد  كوز  تاروا  يكًان  ن-وكًسيرن  ن-تاكًانت،  لـّي  مّي  غيلاد  تكًا  ماتسن،  تنكر  ار-تن  تسّنكًاي  س-وكفاي  لـّي  تكًا  غ-تخسايت-لـّي  نّس  ن-لاعوين.

 

غ-تكًيرا  كولـّو  ن-ومودّو  ن-ترولا  ن-زرقا،  تكًـُــّيز  تمغارت-لـّي  غ-يان  ماني  ينتلن  تاما  ن-يان  وغبالو  د-يفوغن  غ-يان يسلي  ن-ودرار،  يترم  سيوالا  يملالن  ن-تنـزروفت  غ-يان  ماني  كولـّو  تدل  تزكًـزوت،  ار-تيد  تّـقُّسادن  يزنكُاض  د-ينيرن  د-يرعمان  اد-كَيس  سون. غينّ  اد-غ  تسرس  زرقا  تزدغ  كًيس،  نتّات  د-تاروا  نس.

لـيغ-نّ  يميكّ  كّسن  تاروا-لـّي  نّس  كرا،  ار-اسند  يلمّا  تاكّا  زرقّا  اقديد-لـي  ن-وداد،  يميك  س-ميكّ،  ايلّيغ  زضارن  ا-دّ  كًـمّرن  تيقّلاتين، د-يقجدار،  د-يغرضاين،  د-كولـّو  مامّي  زضارن.  اد-وكان  شنّ  جّيونّ، بـرّمن  نيت  مروبّون  فلاس،  ار  تّورارن،  ار  تخُمّارن  زوند  يموشّا  ايتماتن.  نتّات  ار  تاقّلاي  س-يكًـّي  ن-يان  وبادّز  يكَان  يسلي  غ-ومالو  ن-يات  تاينيوت،  تسالا  غينّ  افولكي  نس  ار  تمشّض  يمدلا  ن-وازّار  نس  يبّنغلن؛  امان  ن-وغبالو  اد  يكّان  تالمريت  نس.  ور ار-سـتّ  تّيكساضن  يكًضاض؛  ميارن-تّ  ينيرن  ولا  يزكُاض  ولا  كولـّو  ما  يدّرن  لـّي-د  يتّاشكان  اد  يسو  غ-وغبالو.  يس-اس اكُّ  كًـُـردنت  كرا  ن-تزنكُاض،  ار-ستّ  تّاجّينت  ادّ  كَيسنت  تـزّيكًـ  ماس ار  تسّنكًاي  تاروا-لـّي  نس.

تيكًيرا  ن-واسّ، ماغ  تاز  تافوكت  ا-نّ  تضر،  ار-نّ  تّاضن  زرقا  باباس،  ياغ-تّ  ماركًـ  نّس؛  ار-د  تاقّرا  ي-تاروا-لـّي  نس،  تكًـ-تن  غ-يكًيوال  نّس،  تالّ  يان  وكًرض  يحنّان  ار  تسلـّغا،  مروبّون-د  فلاّس  ينيرن  د-يزنكُاض،  ار-د  فلاس  تلاران  يكًضاض،  ار  تّيني:

تاكًوضي  ن-بابا  هاتي  تبّي-د  اكُّـ  تاسانـــــــــوي،

دّون يكًضاض،  ينين  ي-بابا  للا-يهنــّيــتـــنــــــي:

وفيخ  يكًران  د-وامان،  وفيخ  يهـواويّـــنـــــــــي.

بابا،  سامحات-ييّد  ا-بابا،  سامحات-انغـــــــــــي؛

نكـّين  ور  كًيخ  امرواس  ولا  كًيخ  لامانتــــــــي؛

نكّين ور كًيــخ، امتقـال  ولا يات تمــوزونــتـــــــي.

 

اكًـُـنّا-نّ  زرين  يمكساون  افاد-نّ  سّون  ولـّي  نيغ  تيووليو  ن-يرعمان،  ار-اس  اكّان  س-لوقّر:  ور-استينّ  تّازن  اشكو  ور  سينن  ما  تكًا،  يزد  لينس  نيغ  كرا  ياضني  اشكو  ار  زرّان  يكًضاض  ار-تّروسن  ف-ييغير  نس.

 

يباين  سول  ي-زرقا  ماس  ار-ن  يادلـّـي  تّاشكا  يات  توالا  ن-يرعمان  ن-ييويس ن-يان  ونمغور  باهرا  ياتّوين  ادّ  تسو  غ-وغبالو.  يان  واسّ،  يغـرا-د  وعرّيم-لـّي  ي-يمكساون  نّس  ينّا  ياسن:  "حيّـلات-يّيد  ارعم  ينو  امهريّ ومليل،  هانّ  ريخ  امنوكًـّار  ن-وماوال  ن-يمهريّن".  ساولن-د  يمكساون  لــي  ينين-اس:  "ا-سيدي،  سورفات-اغ،  توّمّنم-اغ، اد-اون  نيني  يان  واوال:  ارعم  نّون  امهريّ  املاّل  ياغول-د  يكًا  زند  كرا  ن-وسمّاود  تشّا  تنـلـّوفت؛  واهلي  منشك  ا-ياد  اد  ورا  سول  يكسّا  ولا  غا  يسّا.  اكًـُنـّا  نيوي  تاوالا  س-تيسّي،  يزري  نتّا  سيوالا  تاما ن-يات  تيينيوت  ار  كًيس  تّيلي  يات  تمغارت  لـي س-ور  نسين  ما  تكًا،  يسد  لينس  نيغ  كرا  ياضني؛  ار  تسوفو  زوند  ازاريف  د-لـّوبان  ار-د  فلاّ  تمروبون  يكًضاض  ن-يكًنوان  تّرسن  تامانّس.  غينّ  ا-غ  ايتّغاما  ار  كًيس  يسموقّول  ورا  يسّا  ولا  غا  يكسّا".

يس  وكان  يزرا  ونمغور-لي  امهريّ-لـّي  نس  املاّل  غيكلي  يوّري  يكًا،  يغـر-د  نيت  ي-يمشاوريين  نس  ييني-اسن:  "مونات  د-العاليم  نّغ  يمقورن  س-دار  الخليقت-انّ،  افاد  نيسّان  ما  تكًا.  يغ-اون  تنّا  هاتي  لينس  اد  تكًا،  تينيم-اس  يس  ترا  اد  سري  تتاهل.

مونن  ويلـّي د-يمكساون،  دّون  دار  تالـّي،  يغر  لعاليم  لـّي  كرا  ن-يمكّ  ن-لـقُّـران  د-دّيكر،  يساول-د  ينّا  ي-تمغارت-لـّي:  "نكًا-نّ  سرم  ودم  ن-باب  ن-يكًنوان،  ا-لخليقت-اد،  ما  سّغ تكًيت  غ-ما  يخلق  ربّي؟ يسد  ايت لينس،  نيغدّ  ينكًـلوسن  نيغدّ  يمنضرن؟"  تساول-د  نيت  تمغارت-لـّي  تلار-اسد،  تيني:  "ايت لينس  وكان  اد  سّغ كًيخ،  زوند  كُنّي؛  يلـّيس  ن-لحاج  موحمّاد اد  كَيخ".  يساول-د  يلمّا  يان  غ-يمشاوريين،  ينّا-اس  "لـّيغ يكًا  واوال  غمكان،  ا-يلـّس  ن-ميدّن،  ينّايم  سيديتنغ  يس  تريت  اد-ديس  تدروت  تودرت؟"  تساول-تمغارت-لـّي  تلار-اسد:  "ادّ-اكُّ  يزوارن  د-يس  يخصّا  اد-تزرخ  يزر-يّي  نمساوال؛  سول،  هانّ  شقّان  نيت  شّروض  ينو  ف-سيديتون:  لاّن  داري  كّوز  تاروا؛  تغر-د نيت  ي-وكًسيرن-لـّي  مزّيّنين: "وتوشّنت! وتيزمت!  وتكًرزامت! وتغيلاست!  اشكا-دّ  كولـّـو"؛  فّوغند  كولـّو  ار-د  دارس  تّغارن،  كًـُّدن  يمازانن  لي  ن-ونمغور،  اضون  دار  سيدستسن،  السن-اس  كولـّو  مايانّ.  يسوينكًم  يان  يميكّ  ينّا-ياسن:  "زرين  داري شّروض  نس؛  تيميتار  ن-ايت  لخير  ا-يانّ"؛  ينكر  نيت  يزوار  ي-يات  ترابّوت  ن-يمناين  ف-ييسان  نسن،  دّن  س-دار  تالـّي.  يس-نّ   وكان فلاّس  بيدّن،  يساول-د  ونمغور  ينّا-يس: "سّلام  د-لهنا  فلاّون  ا-يلـّيس  ن-لحاجّ  موحمّاد؛ يغ-اون  نعمّر تيطـّ  هانّ  تعمّرم-اختّ  س-وفولكي،  زرين  دارنخ  شروض  نّون".  تساول-د  يلمّا  تمغارت-لّي  تالّ  اكًــرض  س-يان  يزلي، تيــني-د:

آ-سّالامــــو عالايكــــــــوم، ا-مــــرحبا

ربّي ا-كُّـن-د  ييوين ا-نشرك اماركًـــي

 

 ور زرين  يان  منّاو  يمالاسّ  ايلـّيغ  تلاّ  تمغرا،  تكشم  زرقا  س-تكًمي  ن-ليتهال. تطـّهلا  سول  زرقا  غ-تاروا-لـّي  نس،  س-رّضا  نيت  ن-وركًاز  نّس،  لـّي  يوّصّان  اعالن  ن-تكًمّي  اد-اسن  اقّروصن  ي-يان  يكرو  اكًـنّا-تن  ياغ  لاز.

يان  واسّ  غ-ووسان  ن-ربّي،  تكشم-نّ  يات  تاعالت  ن-تكًمّي  ف-زرقا،  تيني-اس:  "لالانو  زرقا،  ياك  ور-كم  يخصّا  كرا  ن-يات  غ-يسكّينن  ن-يسفالكاين،  اشكو  هذا  داخ  يان  وعطار  يلاّ  غ-لحوش  ن-تكًـمّي،  يلاّ  دارس  ماف  جوّ-ن  ور  تضر  تيطـّ  ينو".  تساول-د  زرقا  تنّا-ياس:  "يلاّ  داري  كولـو  ماد  احتاجّاخ،  ما  وريكين  تازولت  اد  داري  يدروسن  يان  يمكّ".  تفوغ  نيت  تاعالت-لـّي  توّرّي  س-دار  وعطـّار  تنّا-ياس  مل-يّي  مان  رّهض  ن-تازولت  اد-دراك  يلاّن،  يمل-استّ،  تاف-تّينّ  ار  تسمرقّي  زوند  امان  ن-وغبالو.  تنّا-ياس  "كًو-يّيد  سّكًيس  كرا  ي-لالانو"،  يكُ-اسد  وعطّار-لي  يات  تومّازت؛  تنّا-ياس:  "احّ  ينو  اياعطـّار!  ماتّا  تماشكونت-اد؟  غاياد  ور  يكُوم  وخّا  حتّا  غار  ي-يان  وزبال  ن-تيطـّ  ن-لالانو  زرقا؛ يالّ  نيت  كًيس  وعطّار  لـّي  الـّن  نّس  ينّا-ياس:  "سورف-يّي  ا-ولتّما،  هيّا  لـّيغد  لالا  زرقا  اد-مّي  تريت  تاعطريت،  اوا  اسي-اكُ  اشواريّ".  توّري  تاعالت-لـّي  س-دار  لالاس  تالس  ي-ما  يجران  د-ماس-اس  ينّا  وعطـّار؛  تساول-زرقّا  تنّا-يس:  "مقّار،  مقّار،  يضهر  نيت واوال،  يفولكي  وموسّو".

 

يغاما  وعطـّار-لي،  نتأن،  غ-لحوش  ن-يرفاكًن،  يضالب  تينّوبكًا  ن-ربي  افاد  كَيس  يزّري  ييض.  فكان-اس  واعالن  يمنسي  غمكلـّي  يادلـّي  سكارن  د-يرفّاكن  د-كولـّو  ما-دّ  ييوي  وغاراص.  زرقا،  نتّان،  تنّا  ي-وركاز  نّس  ماس  را  تزّري  ييض  د-تاعلين  اد-اس  غُـمنت لحنّا  كولـّـو  ما  يلا  ييض.

 يس  وكان  كولـّو  طـّاسن  ايت  تكًـمّي  ولا  ياعالن  د-تاعالين،  يبّي لحسّ  غ-ووزون  ن-ييض،  يميكّ  وكان  ها-ياعطّار-لـّي  يوكي-د  س-وساراكًـ  ن-تمغارين،  س-يات  توزّالت  يفرسن  غ-وفوس  نّس  ار وكان  تسكلولو  غ-تزيري  ن-وايّور.  ايس-نّ  وكان  تـزرا  زرقا  تيدّي  نس  د-وموسّو  ن-توادا  نس  غ-تيفاوت  ن-وايّور،  تاكُز-ت  نيت،  تيسّان  ما  يكًا،  تغر-د  نيت  ي-تاروا-لـّي  نس  س-يسماون  نّسن:  "وتوشّنت، وتيزمت،  وتكًرزامت، وتغيلاست،  ها  يمنسي  يوجاد؛  اد-كًيس  ور  تفلم  يان  يغسّ  يتّينين  نكّي"؛  اكن-ينّ  نيت  لاوحاش-لـّي  ف-عطّـار  لـي-ت  يادلـي  وريكًين؛  ورد  كًيس  فلن  يغسّ.  نكرن-د  ميدّن  ار  سعيّاضن،  يازّل-وركًاز  ن-زرقا،  تالس-اس  يلمّا  كولـّو  تيلـّي  زرينينت.

ليدّ  اسكّا،  ماغ  ياز  ا-نّ  تاكُي  تافوكت،  تغر-د  داخ  زرقا  ي-تاروا  نس  مونن-د.  تنا  ي-وركًاز  نس:  "مون  ديدي،  كيّـين  د-كرا  ن-يمدّوكّال  نك،  را-د  ملخ  ي-تاروا  نو  غيـلـّي  غ-زّرين  تيمـزيّت  نسن.  دّان  ميدّن-لـّي  ار  تاما  ن-تاينيوت-لـي  ن-وغبالو  غ-تاكًانت.  تسمون-د  زرقا  تاروا-لـّي نس،  لـّي  يادلـّي يكًان  تاروا  ن-يد  ماتسن،  تحبّلتن  كولـّو،  تنّا-ياسن  "اوا ا-تارونو،  هانّ  يس-كُـن  هلـّي  سّكًميخ،  الـّخ-كُند س-لخير  د-وفولكي،  غمكلـّي  س-ييّي  وصّانت  يد-ماتون،  لـّي-تنت  يكًان  س-تيدت  يصحان.  غيلاد،  هانّ  تمقّورم،  لارزاق  نّون  تاكًانت  اد غ-لاّن  ورد  غ-تكًـّمي  ن-يد-باب  نس؛  يلكم  غيلاد  وزمز  ن-اد  يوّرّي  كرا  يكًاتّ  يان  كًيتون  دار  ماس  لـّي  يكًان  ماس:  وتوشّنت  ا-يلكم  ماس! وتيزمت  ا-يلكم  ماس!  وتكًرزامت  ا-يلكم  ماس! وتغُيلاست  ا-يلكم  ماس!"،  تـرزم-اسن  غ-تاكًانت.

 لـّيغ-د  توضا  غ-وغاراص،  يكًـّـز  كًيس  وزمز،  تاضن-ينّ  تاروا  نسّ؛  ياغ-تّ  ياد  وماركًـ  نسن؛  تلوح  نيت  س-لـغا  سّغ يكًـّي  ن-وايّيس، ار  تيرير:

ا-ياجداع  مرا-دّ  لمـــال  س-كيد  نـــرورا

لـّـيغ-ت  ور  يًكًـي،  وا  رجافلاه  وكانــي

 

 

لـّيغ  يسّفلد  الطالب  يزلان-انّ،  سموركًنت  سحنّان-ت ييني   "لاحولا"،  يسويكًم  د-وكًايّو  نس  يمكّ، ينزل  نيت  تاسردونت  نس  ا-تسّيفساس  اضار،  ايلـيغ-ن  تمحادا  د-وايّيس  ن-وركًاز  ن-لالا  زرقّا  تمياواي  ديس  يـزمّوزّال،  يساول  ييني-ياس:  "هانّ  ا-سدي  يدّر  ار  تينينّ  ويلـّي زرينين:  تادّاكًـت  نّا  مّي  ور  يدري  وكًـضي،  تنوكمو-ياس  تانوت،  ار-ستّ  يتّـحكام  يريفي.  ولتّ  تكًـمّي  تنسافاض  غيلا  د-ويلـّي-اس  يميل  يكًان  لحوض  سّغ  ار   تسّا  د-وول  اكًـنّا-د  ولـّن  يباليسن  ن-لينس  يلاطـّن   د-يـريـزن  غ-تودرت،  تـرز  تاسا  كرين  يمان  نيغ-د  غلين  يرييّن  سّـرغن  تاكات  غ-يدمارن  ن-وفكًان.  يلازم  غيلاد  اد-اسد  نسيكًـّـل  ماني  غ-يلاّ  يغرم-لـّي  ن-"ايت بوتوكًاس"  لـّي  س-تنّا  يكًا  تامازيرت  نس  غيكلـّي-نّ  نكًـا  غ-وارّا  ن-ليتيهال. كيسّار  ار-يتّـقـل  يان  س-تيكّي  ن-ربّي،  لـّي-د  ياكّان  ارّاو  يفك-د  لارزاق  نس،  لال  ن-تكًـمّي  يلازم  اد  تاف  ايت-دارس،  تنيالكام  ديسن،  كًـن-اس  ماد  فا  تّـسدو  د-ماد-اسد  يزّيغزيفن  يزيكر  ن-رّجا  د-ياقين  اكًـُــنّا  مّوسّان  يباليسن  ن-لينس". 

 

تيكًيرا  ن-كرا ن-ووسّان  يحيّل  وركًاز-لـّي  ن-لالا زرقّا  يات  تارّاكًت  مقّورن  يزوار- اس  نتّان  د-تمغارت  نس  ف-يـيخف  ن-يان  وكابار  ن-ترزّيفت  غ-لأنت  تمغارين  د-يركًازن،  امـزن  نيت  اغاراص  ستكًـمّي  ن-باباس  ن-لالا  زرقة  غ-تمازيرت  ن-ايت  دارس.

*** 

غمكانّ اد تكًا  تميّنت ن-لالاّ زرقا. ار-يّيد كًـرّان س-يـزران، ار-اسنينّ تّـلوحغ اقّاين  ن-تيّيـني.

------------------------------------------

من أجل أحجية أمازيغية أخرى ضاربة في القدم (/يلا وكًـلـّيد اسكيون/ "للمَلِك قرون")، مدونة بالحرف اللاتيني مع ترجمة بالفرنسية، يمكن الرجوع إلى المرجع الآتي (ص:90-108):

Elmedlaoui, Mohamed (1999). Principes d’orthographe berbère en graphie arabe ou latine. Publications de la Faculté des Lettres et des Sciences Humaines d’Oujda.



24/02/2015
2 Poster un commentaire

Inscrivez-vous au blog

Soyez prévenu par email des prochaines mises à jour

Rejoignez les 343 autres membres